De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
m (Añadidos en muysca)
 
(No se muestran 5 ediciones intermedias del mismo usuario)
Línea 7: Línea 7:
  
 
<center><h4>Futuro 2.<sup>o</sup></h4></center>  
 
<center><h4>Futuro 2.<sup>o</sup></h4></center>  
'''[[cha-|Cha]][[quysqua|qui]][[-n|n]] [[guepqua]]''' Yo El que hauia de hazer. '''[[ma-|ma]][[quysqua|qui]][[-n|n]]'''<br>  
+
'''[[cha-|Cha]][[quysqua|qui]][[-nga|ngue]][[-pqua(3)|pqua]]''' Yo El que hauia de hazer. '''[[ma-|ma]][[quysqua|qui]][[-nga|n'''<br>  
'''[[guepqua]]''' &.<sup>a</sup> '''[[quysqua|qui]][[-n|n]] [[guepqua]]'''. '''[[chi-|chi]][[quysqua|qui]][[-n|n]] [[guepqua]]'''.  
+
'''gue]][[-pqua(3)|pqua]]''' &.<sup>a</sup> '''[[quysqua|qui]][[-nga|ngue]][[-pqua(3)|pqua]]'''. '''[[chi-|chi]][[quysqua|qui]][[-nga|ngue]][[-pqua(3)|pqua]]'''.  
'''[[mi-|mi]]'''[-]<br>  
+
'''[[mi-|mi]]'''{{an1|-}}<br>  
'''[[quysqua|qui]][[-n|n]] [[guepqua]]'''. '''[[quysqua|qui]][[-n|n]] [[guepqua]]'''. Los que auian de hazer<br>  
+
'''[[quysqua|qui]][[-nga|ngue]][[-pqua(3)|pqua]]'''. '''[[quysqua|qui]][[-nga|ngue]][[-pqua(3)|pqua]]'''. Los que auian de hazer<br>  
 
<center><h3>Segunda conjugaçion</h3></center>  
 
<center><h3>Segunda conjugaçion</h3></center>  
 
<center><h4>Presente y preterito ymperfecto</h4></center>  
 
<center><h4>Presente y preterito ymperfecto</h4></center>  
'''[[ze-|Ze]][[-g|g]][[uitysuca|uity]][[-suca|suca]]  '''. Yo asoto o asotaua. '''[[vn-|vn]][[-g|g]][[uitysuca|uity]][[-suca|su'''[-]<br>  
+
'''[[ze-|Ze]][[-g|g]][[uitysuca|uity]][[-suca|suca]]  '''. Yo asoto o asotaua. '''[[vn-|vn]][[-g|g]][[uitysuca|uity]][[-suca|su'''{{an1|-}}<br>  
 
'''ca]]'''. &.<sup>a</sup> '''[[a-|a]][[-g|g]][[uitysuca|uity]][[-suca|suca]]  '''. '''[[chi-|chi]][[-g|g]][[uitysuca|uitẏ]][[-suca|suca]]  '''. '''[[mi-|mi]][[-g|g]][[uitysuca|uity]][[-suca|suca]]  '''.<br>  
 
'''ca]]'''. &.<sup>a</sup> '''[[a-|a]][[-g|g]][[uitysuca|uity]][[-suca|suca]]  '''. '''[[chi-|chi]][[-g|g]][[uitysuca|uitẏ]][[-suca|suca]]  '''. '''[[mi-|mi]][[-g|g]][[uitysuca|uity]][[-suca|suca]]  '''.<br>  
 
'''[[a-|a]][[-g|g]][[uitysuca|uity]][[-suca|suca]]  ''' aquellos azotan. &.<sup>a</sup>=<br>  
 
'''[[a-|a]][[-g|g]][[uitysuca|uity]][[-suca|suca]]  ''' aquellos azotan. &.<sup>a</sup>=<br>  
Línea 26: Línea 26:
 
'''[[uitysuca|Guit]][[-u|u]]'''. asota tu. '''[[uitysuca|Guit]][[-uua|uua]]'''. asotad vosotros<br>  
 
'''[[uitysuca|Guit]][[-u|u]]'''. asota tu. '''[[uitysuca|Guit]][[-uua|uua]]'''. asotad vosotros<br>  
 
<center><h4>Ymperatiuo 2.<sup>o</sup></h4></center>  
 
<center><h4>Ymperatiuo 2.<sup>o</sup></h4></center>  
'''[[cha-|Cha]][[uitysuca|guity]][[-suca|suca]]  '''. eſte yo asotando. '''[[ma-|ma]][[uitysuca|guity]]'''[-]<br>  
+
'''[[cha-|Cha]][[uitysuca|guity]][[-suca|suca]]  '''. eſte yo asotando. '''[[ma-|ma]][[uitysuca|guity]]'''{{an1|-}}<br>  
'''[[-suca|suca]]  '''. '''[[uitysuca|guity]][[-suca|suca]]  ''' '''[[chi-|chi]][[uitysuca|guity]][[-suca|suca]]  '''. '''[[mi-|mi]][[uitysuca|guity]][[-suca|su'''[-]<br>  
+
'''[[-suca|suca]]  '''. '''[[uitysuca|guity]][[-suca|suca]]  ''' '''[[chi-|chi]][[uitysuca|guity]][[-suca|suca]]  '''. '''[[mi-|mi]][[uitysuca|guity]][[-suca|su'''{{an1|-}}<br>  
 
'''ca]]''' '''[[uitysuca|guity]][[-suca|suca]]  ''' esten aquellos asotando=<br>  
 
'''ca]]''' '''[[uitysuca|guity]][[-suca|suca]]  ''' esten aquellos asotando=<br>  
 
<center><h4>Otro ymperatiuo 2.<sup>o</sup></h4></center>  
 
<center><h4>Otro ymperatiuo 2.<sup>o</sup></h4></center>  
'''[[cha-|Cha]][[uitysuca|guit]][[-ua(4)|ua]]'''. asote yo. '''[[ma-|Ma]][[uitysuca|guit]][[-ua(4)|ua]]'''. '''[[uitysuca|guit]][[-ua(4)|ua]]'''. '''[[chi-|chi]]'''[-]<br>  
+
'''[[cha-|Cha]][[uitysuca|guit]][[-ua(4)|ua]]'''. asote yo. '''[[ma-|Ma]][[uitysuca|guit]][[-ua(4)|ua]]'''. '''[[uitysuca|guit]][[-ua(4)|ua]]'''. '''[[chi-|chi]]'''{{an1|-}}<br>  
 
'''[[uitysuca|guit]][[-ua(4)|ua]]'''. '''[[mi-|mi]][[uitysuca|guit]][[-ua(4)|ua]]'''. '''[[uitysuca|guit]][[-ua(4)|ua]]''', asoten aquellos.<br>  
 
'''[[uitysuca|guit]][[-ua(4)|ua]]'''. '''[[mi-|mi]][[uitysuca|guit]][[-ua(4)|ua]]'''. '''[[uitysuca|guit]][[-ua(4)|ua]]''', asoten aquellos.<br>  
 
<center><h4>Primer ʃupino.</h4></center>  
 
<center><h4>Primer ʃupino.</h4></center>  
'''[[ze-|Ze]][[-g|g]][[uitysuca|uity]][[-ioa|ioa]]''' a asotar o p.<sup>a</sup> azotar yo. '''[[vm-|vm]][[-g|g]][[uitysuca|ui'''[-]<br>  
+
'''[[ze-|Ze]][[-g|g]][[uitysuca|uity]][[-ioa|ioa]]''' a asotar o p.<sup>a</sup> azotar yo. '''[[vm-|vm]][[-g|g]][[uitysuca|ui'''{{an1|-}}<br>  
'''tẏ]][[-ioa|ioa]]''' '''<sup>[[a-|a]]</sup>[[-g|g]][[uitysuca|uity]][[-ioa|ioa]]''', '''[[chi-|chi]][[-g|g]][[uitysuca|uity]][[-ioa|ioa]]''', '''[[mi-|mi]][[-g|g]][[uitysuca|uity]][[-ioa|ioa]]'''<br>  
+
'''tẏ]][[-ioa|ioa]]''' '''{{an|[[a-|a]]}}[[-g|g]][[uitysuca|uity]][[-ioa|ioa]]''', '''[[chi-|chi]][[-g|g]][[uitysuca|uity]][[-ioa|ioa]]''', '''[[mi-|mi]][[-g|g]][[uitysuca|uity]][[-ioa|ioa]]'''<br>  
 
{{der|'''aguityioa''',}}
 
{{der|'''aguityioa''',}}
  
Línea 42: Línea 42:
  
 
<center><h4>Futuro 2<sup>o</sup></h4></center>
 
<center><h4>Futuro 2<sup>o</sup></h4></center>
'''Chaquinguepqua''', yo el que hauía de hazer. '''Maquin'''[-]<br>
+
'''Chaquinguepqua''', yo el que hauía de hazer. '''Maquin'''{{an1|-}}<br>
 
'''guepqua''', etc. '''Quinguepqua'''.'''Chiquinguepqua'''.
 
'''guepqua''', etc. '''Quinguepqua'''.'''Chiquinguepqua'''.
'''Mi'''[-]<br>
+
'''Mi'''{{an1|-}}<br>
 
'''quinguepqua'''. '''Quinguepqua''', los que auían de hazer<br>
 
'''quinguepqua'''. '''Quinguepqua''', los que auían de hazer<br>
 
<center><h3>Segunda conjugaçión</h3></center>
 
<center><h3>Segunda conjugaçión</h3></center>
 
<center><h4>Presente y pretérito ymperfecto</h4></center>
 
<center><h4>Presente y pretérito ymperfecto</h4></center>
'''Zeguitysuca''', yo asoto o asotaua. '''Vnguitysu'''[-]<br>
+
'''Zeguitysuca''', yo asoto o asotaua. '''Vnguitysu'''{{an1|-}}<br>
 
'''ca''', etc. '''Aguitysuca'''. '''Chiguitysuca'''. '''Miguitysuca'''<br>
 
'''ca''', etc. '''Aguitysuca'''. '''Chiguitysuca'''. '''Miguitysuca'''<br>
 
'''Aguitysuca''', aquellos asotan, etc.=<br>
 
'''Aguitysuca''', aquellos asotan, etc.=<br>
Línea 60: Línea 60:
 
'''Guitu''', asota tú. '''Guituua''', asotad vosotros<br>
 
'''Guitu''', asota tú. '''Guituua''', asotad vosotros<br>
 
<center><h4>Ymperatiuo 2<sup>o</sup></h4></center>
 
<center><h4>Ymperatiuo 2<sup>o</sup></h4></center>
'''Chaguitysuca''', esté yo asotando. '''Maguity'''[-]<br>
+
'''Chaguitysuca''', esté yo asotando. '''Maguity'''{{an1|-}}<br>
'''suca'''. '''Guitysuca'''. '''Chiguitysuca'''. '''Miguitysu'''[-]<br>
+
'''suca'''. '''Guitysuca'''. '''Chiguitysuca'''. '''Miguitysu'''{{an1|-}}<br>
 
'''ca'''. '''Guitysuca''', estén aquellos asotando=<br>
 
'''ca'''. '''Guitysuca''', estén aquellos asotando=<br>
 
<center><h4>Otro ymperatiuo 2<sup>o</sup></h4></center>
 
<center><h4>Otro ymperatiuo 2<sup>o</sup></h4></center>
'''Chaguitua''', asote yo. '''Maguitua'''. '''Guitua'''. '''Chi'''[-]<br>
+
'''Chaguitua''', asote yo. '''Maguitua'''. '''Guitua'''. '''Chi'''{{an1|-}}<br>
 
'''guitua'''. '''Mi guitua'''. '''Guitua''', asoten aquellos<br>
 
'''guitua'''. '''Mi guitua'''. '''Guitua''', asoten aquellos<br>
 
<center><h4>Primer supino</h4></center>
 
<center><h4>Primer supino</h4></center>
'''Zeguityioa''', a asotar o p[ar]a azotar yo. '''Vmgui'''[-]<br>
+
'''Zeguityioa''', a asotar o p[ar]a azotar yo. '''Vmgui'''{{an1|-}}<br>
 
'''tyioa'''. '''Guityioa'''. '''Chiguityioa'''. '''Miguityioa'''<br>
 
'''tyioa'''. '''Guityioa'''. '''Chiguityioa'''. '''Miguityioa'''<br>
  
 
}}
 
}}

Revisión actual del 10:48 25 mar 2024

Lematización[1]

Futuro 2.o

Chaquinguepqua Yo El que hauia de hazer. maquin
gue
pqua
&.a quinguepqua. chiquinguepqua. mi[-]
quinguepqua. quinguepqua. Los que auian de hazer

Segunda conjugaçion

Presente y preterito ymperfecto

Zeguitysuca . Yo asoto o asotaua. vnguitysu[-]
ca
. &.a aguitysuca . chiguitẏsuca . miguitysuca .
aguitysuca aquellos azotan. &.a=

Preterito perfecto y plusquanperfecto.

Zeguitẏ. Yo azote o abia azotado. Vnguity. aguity
chiguity. Miguity. aguity. aquellos azotaron &.a

Futuro.

Zeguitynynga. Yo asotare. vmguitynynga.
Aguitynynga. chiguitynẏnga. Miguitynynga .
aguitynynga aquellos azotaron.

Ymperatiuo 1.o

Guitu. asota tu. Guituua. asotad vosotros

Ymperatiuo 2.o

Chaguitysuca . eſte yo asotando. maguity[-]
suca . guitysuca chiguitysuca . miguitysu[-]
ca
guitysuca esten aquellos asotando=

Otro ymperatiuo 2.o

Chaguitua. asote yo. Maguitua. guitua. chi[-]
guitua. miguitua. guitua, asoten aquellos.

Primer ʃupino.

Zeguityioa a asotar o p.a azotar yo. vmgui[-]
tẏ
ioa
[a]guityioa, chiguityioa, miguityioa

aguityioa,
Fotografía[2]
Manuscrito 158 BNC Gramatica - fol 6v.jpg

Referencias

  1. Lematización realizada manualmente por Diego F. Gómez, usando como base a Gómez & Torres. Transcripción Raro Manuscrito 158 BNC. ICANH. 2014. Esta lematización se realizó gracias al apoyo del Instituto Colombiano de Antropología e Historia.
  2. Fotografía tomada del R.M. 158 de la Biblioteca Nacional de Colombia, gracias a la colaboración de su Coordinador de Colecciones y Servicios.