De Muysc cubun - Lengua Muisca

m (Causativo)
m
(No se muestran 7 ediciones intermedias del mismo usuario)
Línea 7: Línea 7:
  
 
<br>
 
<br>
 
+
{{der|2.}}
 
# Ablandarʃe la tierra &#61;  '''[[a-|a]][[tahuansuca]]''' &#61;<br>
 
# Ablandarʃe la tierra &#61;  '''[[a-|a]][[tahuansuca]]''' &#61;<br>
 
# Ablandar El Coraçon &#61;  '''[[a-|a]][[pquyquy]] [[-b|b]][[chuesuca]]''', {{lat|L,}} <br> '''[[a-|a]][[pquyquy]] [[cho]] [[a-|a]][[-b|b]][[gasqua]]''' &#61;<br>  
 
# Ablandar El Coraçon &#61;  '''[[a-|a]][[pquyquy]] [[-b|b]][[chuesuca]]''', {{lat|L,}} <br> '''[[a-|a]][[pquyquy]] [[cho]] [[a-|a]][[-b|b]][[gasqua]]''' &#61;<br>  
Línea 13: Línea 13:
 
# Abogar &#61;  '''[[a-|a]][[sa]][[-n|n]] [[z-|ze]][[cubunsuca]]''' <br>  
 
# Abogar &#61;  '''[[a-|a]][[sa]][[-n|n]] [[z-|ze]][[cubunsuca]]''' <br>  
 
# Abogada nuestra &#61;  '''[[chi-|chi]][[sa]][[-n|n]] [[cubunsuca|cubunuca]]''' &#61;<br>  
 
# Abogada nuestra &#61;  '''[[chi-|chi]][[sa]][[-n|n]] [[cubunsuca|cubunuca]]''' &#61;<br>  
# Abollar &#61;  '''[[tei]] [[-b|b]][[tasqua]]''' &#61; El Vbo es poner<ref>Esta oración aparece con tinta distinta a la original.</ref> <br>  
+
# Abollar &#61;  '''[[tei]] [[-b|b]][[tasqua]]''' &#61; ''El Vbo es poner''<ref>Esta oración aparece con tinta distinta a la original, pero con caligrafía de comienzos de siglo XVII.</ref> <br>  
 
# Abollarse &#61;  '''[[tei]] [[a-|a]][[masqua]]''' &#61;<br>  
 
# Abollarse &#61;  '''[[tei]] [[a-|a]][[masqua]]''' &#61;<br>  
 
# A bocadoʃ &#61; no ai bocablo pàrtícular pero deçir <br> a bocados,  eſto es bocado  a bocado me lo comí todo <br> '''[[a-|a]][[-n-|n]][[-b|b]][[zasqua|za]]s [[a-|a]][[chahansuca|chahane]]'''. <br>  
 
# A bocadoʃ &#61; no ai bocablo pàrtícular pero deçir <br> a bocados,  eſto es bocado  a bocado me lo comí todo <br> '''[[a-|a]][[-n-|n]][[-b|b]][[zasqua|za]]s [[a-|a]][[chahansuca|chahane]]'''. <br>  
# A bocados, eſto es dandole un bocado y otro me co[-]<br> mí todo el pan &#61;  '''[[cha-|cha]]'''bunsuco c''' [[-b|b]][[gysqua|gy]]s [[a-|a]][[chahansuca|chahane]]''' &#61;<br>  
+
# A bocados, eſto es dandole un bocado y otro me co[-]<br> mí todo el pan &#61;  '''[[cha-|cha]][[bunsuca|bun]][[-suca|suc<sup>a</sup>]][[u(3)|o]][[-c|c]] [[-b|b]][[gysqua|gy]]s [[a-|a]][[chahansuca|chahane]]''' &#61;<br>  
 
# Abominable coʃa &#61;  '''[[a-|a]][[-n-|n]][[histysuca|histyzinga]] [[cuhu|cuhupqua]]''' &#61;<br>  
 
# Abominable coʃa &#61;  '''[[a-|a]][[-n-|n]][[histysuca|histyzinga]] [[cuhu|cuhupqua]]''' &#61;<br>  
 
# Abominar &#61;  '''[[mue|mue]] [[z-|ze]][[-m|m]][[istysuca|istyzinga]] [[cuhu]]c [[a-|a]][[guene]]'''. <br>  
 
# Abominar &#61;  '''[[mue|mue]] [[z-|ze]][[-m|m]][[istysuca|istyzinga]] [[cuhu]]c [[a-|a]][[guene]]'''. <br>  
Línea 26: Línea 26:
 
# Aborrecer &#61;  '''[[cha-|cha]][[han|hân]] [[a-|a]][[bqusqua]]''',  aborreʃcole &#61;<br>  
 
# Aborrecer &#61;  '''[[cha-|cha]][[han|hân]] [[a-|a]][[bqusqua]]''',  aborreʃcole &#61;<br>  
 
# Aborreʃcole,  '''[[cha-|cha]][[han]] [[a-|a]][[bcui]] [[ma-|ma]][[gue]]''', {{lat|L.}} '''[[z-|zu]][[huc]] [[a-|a]][[bcui]] '''[-]<br> '''[[ma-|ma]][[gue]]''' &#61;<br>  
 
# Aborreʃcole,  '''[[cha-|cha]][[han]] [[a-|a]][[bcui]] [[ma-|ma]][[gue]]''', {{lat|L.}} '''[[z-|zu]][[huc]] [[a-|a]][[bcui]] '''[-]<br> '''[[ma-|ma]][[gue]]''' &#61;<br>  
# Abortar  mal parir &#61;  '''[[z-|z]][[ie]][[-z|z]] [[a-|a]][[masqua]]''',  '''[[a-|a]][[ie]][[-z|z]] [[a-|a]][[masqua]]''',<br>  '''[[a-|a]][[ie]][[-z|z]] [[a-|a]][[masqua]]''' &#61;<br>  
+
# Abortar  mal parir &#61;  '''[[z-|z]][[ie(4)|ie]][[-z|z]] [[a-|a]][[masqua]]''',  '''[[a-|a]][[ie(4)|ie]][[-z|z]] [[a-|a]][[masqua]]''',<br>  '''[[a-|a]][[ie(4)|ie]][[-z|z]] [[a-|a]][[masqua]]''' &#61;<br>  
 
{{der|Abraçar}}  
 
{{der|Abraçar}}  
  
Línea 38: Línea 38:
 
Abogar. '''Asanzecubunsuca'''.<br>
 
Abogar. '''Asanzecubunsuca'''.<br>
 
Abogada nuestra. '''Chisan cubunuca'''.<br>
 
Abogada nuestra. '''Chisan cubunuca'''.<br>
Abollar. '''Tei btasqua'''<ref>Dice aquí: "El vbo. es poner", con otra caligrafía y otro color de tinta.</ref>.<br>
+
Abollar. '''Tei btasqua''' <ref>Dice aquí: "El vbo. es poner", con otra caligrafía y otro color de tinta.</ref>.<br>
 
Abollarse. '''Tei amasqua'''.<br>
 
Abollarse. '''Tei amasqua'''.<br>
 
A bocados. No ai bocablo particular, pero deçir a bocados, esto es bocado, a bocado me lo comí todo. '''Anbzas achahane'''.<br>
 
A bocados. No ai bocablo particular, pero deçir a bocados, esto es bocado, a bocado me lo comí todo. '''Anbzas achahane'''.<br>

Revisión del 17:12 11 feb 2020

Lematización[1]

2.
  1. Ablandarʃe la tierra = atahuansuca =
  2. Ablandar El Coraçon = apquyquy bchuesuca, L,
    apquyquy cho abgasqua =
  3. Ablandarce El coraçon = zepquyquyz achuensuca,
    L, zepquyquy choc agasqua
  4. Abogar = asan zecubunsuca
  5. Abogada nuestra = chisan cubunuca =
  6. Abollar = tei btasqua = El Vbo es poner[2]
  7. Abollarse = tei amasqua =
  8. A bocadoʃ = no ai bocablo pàrtícular pero deçir
    a bocados, eſto es bocado a bocado me lo comí todo
    anbzas achahane.
  9. A bocados, eſto es dandole un bocado y otro me co[-]
    mí todo el pan = chabunsucaoc bgys achahane =
  10. Abominable coʃa = anhistyzinga cuhupqua =
  11. Abominar = mue zemistyzinga cuhuc aguene.
  12. Abonar el tiempo = uíde aclarar =
  13. Aborreçer = zuhuc aguahaicansuca aborrescole;
    hoc zguahaicansuca, aborreʃeme a mí
  14. Aborrescole = zuhuc aguahaican mague =
  15. Aborrecer = zfuchuan abcusqua: aborrescole, mfu[-]
    chua
    n bcusqua
    , tu me aborreʃeʃ. Pret.o bcu - partiçi[-]
    píos: chabcusqua chabcuc[3] , chabcunga=
  16. Aborreʃcole = zefuchuan abcumague,
  17. Aborrecer = chahân abqusqua, aborreʃcole =
  18. Aborreʃcole, chahan abcui mague, L. zuhuc abcui [-]
    mague =
  19. Abortar mal parir = ziez amasqua, aiez amasqua,
    aiez amasqua =
Abraçar
Fotografía[4]
Manuscrito 158 BNC Vocabulario - fol 2r.jpg

Referencias

  1. Lematización realizada manualmente por Diego F. Gómez, usando como base a Gómez & Torres. Transcripción Raro Manuscrito 158 BNC. ICANH. 2014. Esta lematización se realizó gracias al apoyo del Instituto Colombiano de Antropología e Historia.
  2. Esta oración aparece con tinta distinta a la original, pero con caligrafía de comienzos de siglo XVII.
  3. Creemos que lo correcto debió haber sido chabcue.
  4. Fotografía tomada del R.M. 158 de la Biblioteca Nacional de Colombia, gracias a la colaboración de su Coordinador de Colecciones y Servicios.