De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
m
(No se muestran 2 ediciones intermedias del mismo usuario)
Línea 9: Línea 9:
  
  
# Abraçar &#61;  '''<sup>[[a-|a]]</sup>[[is|es]] [[-b|b]][[quysqua(2)|quysqua]]''', '''[[m-|m]][[is]] [[-b|b]][[quysqua(2)|quysqua]]''',  '''[[m-|m]][[is]] [[i-|i]][[chosqua]]'''[-]<br> '''[[mi-|mi]][[is]] [[i-|i]][[chosqua]]''',  abraçole  abraçote  abraçoos a boʃotròs &#61; <br> '''[[z-|z]][[is]] [[a-|a]][[chosqua]]'''. El me abraça a mi. '''[[chi-|chi]][[is]] [[a-|a]][[chosqua]]'''  <br> él nos abraça a nosotros&#61;<br>
+
# Abraçar &#61;  '''<sup>[[a-|a]]</sup>[[is|es]] [[-b|b]][[quysqua(2)|quysqua]]''', '''[[m-|m]][[is]] [[-b|b]][[quysqua(2)|quysqua]]''',  '''[[m-|m]][[is]] [[i-|i]][[chosqua(2)|chosqua]]'''[-]<br> '''[[mi-|mi]][[is]] [[i-|i]][[chosqua(2)|chosqua]]''',  abraçole  abraçote  abraçoos a boʃotròs &#61; <br> '''[[z-|z]][[is]] [[a-|a]][[chosqua(2)|chosqua]]'''. El me abraça a mi. '''[[chi-|chi]][[is]] [[a-|a]][[chosqua(2)|chosqua]]'''  <br> él nos abraça a nosotros&#61;<br>
 
# Abraçar &#61; '''<sup>[[a-|a]]</sup>[[is|es]] [[i-|i]][[zasqua]]''', '''[[m-|m]][[is]] [[i-|i]][[zasqua]]'''  &.<sup>a</sup>  trançiçíon <br> como la paʃada &#61;<br>
 
# Abraçar &#61; '''<sup>[[a-|a]]</sup>[[is|es]] [[i-|i]][[zasqua]]''', '''[[m-|m]][[is]] [[i-|i]][[zasqua]]'''  &.<sup>a</sup>  trançiçíon <br> como la paʃada &#61;<br>
 
# Abraçar &#61;  '''<sup>[[a-|a]]</sup>[[is|es]] [[-b|b]][[quysqua(2)|quysqua]]''', '''[[m-|m]][[is]] [[-b|b]][[quysqua(2)|quysqua]]''', transiçion, Como  &.<sup>a</sup>  <br> preterito,  es '''[[-b|b]][[quysqua(2)|quyquy]]''' &#61; <br>
 
# Abraçar &#61;  '''<sup>[[a-|a]]</sup>[[is|es]] [[-b|b]][[quysqua(2)|quysqua]]''', '''[[m-|m]][[is]] [[-b|b]][[quysqua(2)|quysqua]]''', transiçion, Como  &.<sup>a</sup>  <br> preterito,  es '''[[-b|b]][[quysqua(2)|quyquy]]''' &#61; <br>
# Abraçar deʃoneſtamente. &#61; '''[[z-|ze]][[pquaca|puac]] [[z-|z]][[-b|b]][[chosqua]]'''&#61;<br>
+
# Abraçar deʃoneſtamente. &#61; '''[[z-|ze]][[pquaca|puac]] [[z-|z]][[-b|b]][[chosqua(2)|chosqua]]'''&#61;<br>
 
# Abraçado le tengo, &#61;  '''<sup>[[a-|a]]</sup>[[is|es]] [[i-|i]][[zone]]''', '''<sup>[[a-|a]]</sup>[[is|es]] [[i-|i]][[sucune]]''',  tran{{t_l|ʃ}}içion &.<sup>a</sup><br>
 
# Abraçado le tengo, &#61;  '''<sup>[[a-|a]]</sup>[[is|es]] [[i-|i]][[zone]]''', '''<sup>[[a-|a]]</sup>[[is|es]] [[i-|i]][[sucune]]''',  tran{{t_l|ʃ}}içion &.<sup>a</sup><br>
 
# Abraʃarʃe,  hacerʃe aʃqua &#61;  '''[[a-|a]][[gatansuca]]''',  <br>
 
# Abraʃarʃe,  hacerʃe aʃqua &#61;  '''[[a-|a]][[gatansuca]]''',  <br>
 
# Abraʃar,  verbo actibo no le aí, díraʃe deſta manera<br> '''[[hierro]][[-z|z]] [[gata]][[-c|c]] [[a-|a]][[-m|m]][[nysqua(2)|nyquy]][[-s|s]] [[a-|a]][[gata]][[-ne|ne]]''':  metío El hierro<br> en el fuego y quedo echo braʃa,<br>
 
# Abraʃar,  verbo actibo no le aí, díraʃe deſta manera<br> '''[[hierro]][[-z|z]] [[gata]][[-c|c]] [[a-|a]][[-m|m]][[nysqua(2)|nyquy]][[-s|s]] [[a-|a]][[gata]][[-ne|ne]]''':  metío El hierro<br> en el fuego y quedo echo braʃa,<br>
 
# Abrigar &#61; uide calentar,<br>
 
# Abrigar &#61; uide calentar,<br>
# Abrir &#61; '''[[quyhyca|quyhyca]][[-s|s]] [[-b|b]][[iasqua]]''':  yo abro, '''[[quyhyca|quyhica]][[-s|s]] [[m-|m]]<sup>[[-b|b]]</sup>[[iasqua|ias'''[-]<br>'''qua]]''': tu abreʃ, '''[[quyhyca]][[-s|s]] [[a-|a]][[-b|b]][[iasqua]]''', aquel abre &.<sup>a</sup><br> ynperatiuo, '''[[quyhyca|quhyca]][[-s|s]] [[iasqua|{{cam_1|iao|iae}}]]''': partiçípios, '''[[quyhyca]][[-s|s]] [[cha-|cha]][[iasqua|iasca]]'''[-]<br> '''[[quyhyca]][[-s|s]] [[cha-|cha]][[iasqua|iao]], [[a-|a]][[quyhyca]][[-s|s]] [[cha-|cha]][[iasqua|ianga]]''',  <br>
+
# Abrir &#61; '''[[quyhyca|quyhyca]][[-s|s]] [[-b|b]][[iasqua]]''':  yo abro, '''[[quyhyca|quyhica]][[-s|s]] [[m-|m]]<sup>[[-b|b]]</sup>[[iasqua|ias'''[-]<br>'''qua]]''': tu abreʃ, '''[[quyhyca]][[-s|s]] [[a-|a]][[-b|b]][[iasqua]]''', aquel abre &.<sup>a</sup><br> ynperatiuo, '''[[quyhyca|quhyca]][[-s|s]] {{cam1|[[iasqua|iao]]|iae}}''': partiçípios, '''[[quyhyca]][[-s|s]] [[cha-|cha]][-]<br>[[iasqua|iasca]], [[quyhyca]][[-s|s]] [[cha-|cha]]{{cam1|[[iasqua|iao]]|iae}}, [[a-|a]][[quyhyca]][[-s|s]] [[cha-|cha]][[iasqua|ianga]]''',  <br>
 
# Abrir &#61;  '''[[hyqui|hyqui]][[-s|s]] [[-b|b]][[iasqua]], [[hyqui]][[-s|s]] [[m-|m]][[iasqua]]'''  &.<sup>a</sup>  <br>
 
# Abrir &#61;  '''[[hyqui|hyqui]][[-s|s]] [[-b|b]][[iasqua]], [[hyqui]][[-s|s]] [[m-|m]][[iasqua]]'''  &.<sup>a</sup>  <br>
 
# Abrir &#61;  '''[[hyqui|hyqui]][[-s|s]] [[-b|b]][[zasqua|zasqua]]''',  <br>
 
# Abrir &#61;  '''[[hyqui|hyqui]][[-s|s]] [[-b|b]][[zasqua|zasqua]]''',  <br>
 
# Abrirʃe &#61; '''[[quyhyca|quyhyca]][[-s|s]] [[a-|a]][[iansuca]]''', {{lat|L,}} '''[[hyqui]][[-s|s]] [[a-|a]][[zasqua]]''' &#61; <br>
 
# Abrirʃe &#61; '''[[quyhyca|quyhyca]][[-s|s]] [[a-|a]][[iansuca]]''', {{lat|L,}} '''[[hyqui]][[-s|s]] [[a-|a]][[zasqua]]''' &#61; <br>
 
# Abierto eſtar &#61;  '''[[hyqui|hyqui]][[-s|s]] [[a-|a]][[zone]]'''.  <br>
 
# Abierto eſtar &#61;  '''[[hyqui|hyqui]][[-s|s]] [[a-|a]][[zone]]'''.  <br>
# Abrir lo que no es puerta, '''[[yta|yta]]s [[z-|ze]]<sup>[[-b|b]]</sup>[[basqua|masqua]]''':  ynperatiuos  <br> '''[[yta]]s [[basqua|uacu]]''', partiçipios, '''[[yta]]s [[cha-|cha]][[basqua|uasca]]'''[-]<br> '''[[yta]]s [[cha-|cha]][[basqua|uaca]], [[yta]]s [[cha-|cha]][[basqua|uanga]]'''&#61;  <br>
+
# Abrir lo que no es puerta, '''[[yta|yta]]s [[z-|ze]][[-m|m]][[uasqua|asqua]]''':  ynperatiuos  <br> '''[[yta]]s [[uasqua|uacu]]''', partiçipios, '''[[yta]]s [[cha-|cha]][[uasqua|uasca]]'''[-]<br> '''[[yta]]s [[cha-|cha]][[uasqua|uaca]], [[yta]]s [[cha-|cha]][[uasqua|uanga]]'''&#61;  <br>
# Abrirse lo que no es puerta &#61;  '''[[yta|ytas]] [[a-|a]][[basqua|uasqua]]''' &#61;<br>
+
# Abrirse lo que no es puerta &#61;  '''[[yta|ytas]] [[a-|a]][[uasqua]]''' &#61;<br>
# Abíerto eſtar lo que no es puerta &#61;  '''[[yta|ytas]] [[a-|a]][[basqua|uaque]][[-ne|ne]]'''&#61;  <br>
+
# Abíerto eſtar lo que no es puerta &#61;  '''[[yta|ytas]] [[a-|a]][[uasqua|uaque]][[-ne|ne]]'''&#61;  <br>
 
# Abrir, eſto es deʃenboluer, desdoblar &#61;  '''[[yta|ytas]] [[-b|b]][[tasqua|tasqua]]''' <br>
 
# Abrir, eſto es deʃenboluer, desdoblar &#61;  '''[[yta|ytas]] [[-b|b]][[tasqua|tasqua]]''' <br>
 
{{der|Abrirʃe}}
 
{{der|Abrirʃe}}

Revisión del 22:45 9 abr 2018

Lematización[1]


  1. Abraçar = aes bquysqua, mis bquysqua, mis ichosqua[-]
    miis ichosqua, abraçole abraçote abraçoos a boʃotròs =
    zis achosqua. El me abraça a mi. chiis achosqua
    él nos abraça a nosotros=
  2. Abraçar = aes izasqua, mis izasqua &.a trançiçíon
    como la paʃada =
  3. Abraçar = aes bquysqua, mis bquysqua, transiçion, Como &.a
    preterito, es bquyquy =
  4. Abraçar deʃoneſtamente. = zepuac zbchosqua=
  5. Abraçado le tengo, = aes izone, aes isucune, tranʃiçion &.a
  6. Abraʃarʃe, hacerʃe aʃqua = agatansuca,
  7. Abraʃar, verbo actibo no le aí, díraʃe deſta manera
    hierroz gatac amnyquys agatane: metío El hierro
    en el fuego y quedo echo braʃa,
  8. Abrigar = uide calentar,
  9. Abrir = quyhycas biasqua: yo abro, quyhicas mbias[-]
    qua
    : tu abreʃ, quyhycas abiasqua, aquel abre &.a
    ynperatiuo, quhycas iao[2] : partiçípios, quyhycas cha[-]
    iasca, quyhycas chaiao[3] , aquyhycas chaianga
    ,
  10. Abrir = hyquis biasqua, hyquis miasqua &.a
  11. Abrir = hyquis bzasqua,
  12. Abrirʃe = quyhycas aiansuca, L, hyquis azasqua =
  13. Abierto eſtar = hyquis azone.
  14. Abrir lo que no es puerta, ytas zemasqua: ynperatiuos
    ytas uacu, partiçipios, ytas chauasca[-]
    ytas chauaca, ytas chauanga=
  15. Abrirse lo que no es puerta = ytas auasqua =
  16. Abíerto eſtar lo que no es puerta = ytas auaquene=
  17. Abrir, eſto es deʃenboluer, desdoblar = ytas btasqua
Abrirʃe
Fotografía[4]
Manuscrito 158 BNC Vocabulario - fol 2v.jpg

Referencias

  1. Lematización realizada manualmente por Diego F. Gómez, usando como base a Gómez & Torres. Transcripción Raro Manuscrito 158 BNC. ICANH. 2014. Esta lematización se realizó gracias al apoyo del Instituto Colombiano de Antropología e Historia.
  2. Creemos que lo correcto debió haber sido iae.
  3. Creemos que lo correcto debió haber sido iae.
  4. Fotografía tomada del R.M. 158 de la Biblioteca Nacional de Colombia, gracias a la colaboración de su Coordinador de Colecciones y Servicios.