De Muysc cubun - Lengua Muisca

(Nueva plantilla para Lugo)
m
(No se muestran 24 ediciones intermedias de 2 usuarios)
Línea 2: Línea 2:
 
|fuente = Manuscrito_158_BNC
 
|fuente = Manuscrito_158_BNC
 
|seccion = Vocabulario
 
|seccion = Vocabulario
|anterior = fol. 37v.
+
|anterior = fol 37v
|siguiente = fol. 38v.
+
|siguiente = fol 38v
|foto = Manuscrito_158_BNC_vocabulario_-_fol_38r.jpg
+
|foto = Manuscrito_158_BNC_Vocabulario_-_fol_38r.jpg
|texto =
+
|morfo_d =
  
Casi son ueinte. Gueta apquangaz azungue uasgue.  
+
{{der|38}}
 +
# Caʃi ʃon ueínte &#61;  '''[[gueta]] [[a-|a]][[pquasqua|pqua]][[-nga|nga]][[-z|z]] [[a-|a]][[zungue]] [[uas]]'''[-]<br> '''[[gue]]''' &#61; <br>
 +
# Caʃi es una hora &#61;  '''[[chue]] [[ata|<sup>a</sup>ta]] [[a-|a]][[pquasqua|pqua]][[-nga|nga]][[-z|z]] [[a-|a]][[puyne|puyn]][[-nga|<sup>n</sup>ga]][[-c|c]]''' &#61; <br> '''[[uas]][[gue]]''' &#61; <br>
 +
# Caʃi una hora {{cam|eſtu{{t_l|b}}e|eſtubo}} aca &#61;  '''[[chue]] [[ata|<sup>a</sup>ta]] [[muysa|muys]] [[sina]][[-ca|ca]] [[a-|a]][[sucune|su'''[-] <br>
 +
'''cun]][[-s|s]] [[a-|a]][[nasqua|na]]''', {{lat|L,}} '''[[chue]] [[ata|<sup>a</sup>ta]][[-z|z]] [[a-|a]][[pquasqua|pqua]][[-za|za]][[-c|c]] [[a-|a]][[nasqua|na]]''' &#61; <br>
 +
# Casi eſta llena &#61;  '''[[ie(4)|ie]][[-s|s]] [[a-|a]][[zasqua|za]][[-nga|nga]][[-z|z]] [[a-|a]][[puyne|puyn]][[gue]] [[uas]][[gue]]''' &#61; <br>
 +
# Casi son dos ańos &#61;  '''[[zocam]] [[boza]] [[a-|a]][[pquasqua|pqua]][[-nga|nga]][[-z|z]] [[a-|a]][[puyne|puyn]][[gue]]''' <br> '''[[uas]][[gue]]''' &#61; <br>
 +
# Caʃi me ahogara &#61;  '''[[puyne|puyn]][[gue]], [[uas]] [[sie(2)|sie]][[-c|c]] [[bgysqua|bgy]]''', {{lat|L,}} '''[[puyne|puyn]][[gue]]''' <br> '''[[uas]][[gue]] [[sie]][[-c|c]] [[bgysqua|bgy]]''', {{lat|L,}} '''[[puyne|puen]][[gue]] [[sie(2)|sie]][[-c|c]] [[bgysqua|bgy]]''', {{lat|L,}} '''[[puyquyne|puequy]] [[sie(2)|sie]][[-c|c]]''' <br>'''[[bgysqua|bgy]]''' &#61; <br>
 +
# Caſtrar &#61;  '''[[a-|a]][[ne iomy|ne iom]] [[-b|b]][[gusqua(2)|gusqua]]''', preterito:  '''[[-b|b]][[gusqua(2)|guque]]''' &#61; <br>
 +
# Caſtrado &#61;  '''[[a-|a]][[ne iomy|ne iom]] [[a-|a]][[gusqua(2)|gucu]][[-cua|cua]]'''  <br>
 +
# Caspa de la caueza <br>
 +
# Cautibar &#61;  '''[[z-|z]][[baia]][[-c|c]] [[-b|b]][[gasqua]]''' &#61; <br>
 +
# Cautiuo &#61;  '''[[baia]]''' &#61; <br>
 +
# Catorçe &#61; '''[[quihicha]] [[muyhyca|muyhica]]''' &#61; <br>
 +
# Catorçeno &#61;  '''[[quihicha]] [[a-|a]][[muyhyco]]'''  <br>
 +
# Catorçeno en lugar &#61;  '''[[quihicha]] [[a-|a]][[muyhycu]][[-n|n]] [[zone|zona]]'''  <br>
 +
# Cabar &#61; '''[[-b|b]][[quyhyusuca]]''', ymperatiuo,  '''[[quyhyusuca|quyhy]][[-u|u]]'''. partiçi[-]<br> píoʃ. '''[[cha-|cha]][[quyhyusuca]]: [[cha-|cha]][[quyhyusuca|quyhy]][[-ua(4)|ua]]: [[cha-|cha]][[quyhyusuca|quyhyu]][[-nynga|ny'''[-]<br> '''nga]]''' &#61; <br>
 +
# Cabado eſtar &#61;  '''[[a-|a]][[quyhyusuca|quyhyu]][[-ne|ne]]''' &#61; <br>
 +
# Cabada coʃa &#61;  '''[[a-|a]][[quyhyusuca|quyhyu]][[-uca|<sup>u</sup>ca]]'''&#61;  <br>
 +
# Cabar en tierra por labrar &#61;  '''[[-b|b]][[gyisuca]]''', {{lat|L,}} '''[[hicha]][[-z|z]] [[-b|b]][[quyhyusuca|quy'''[-]<br> '''hyusuca]]''',  <br>
 +
# Cabado eſtar assí &#61; '''[[a-|a]][[gyisuca|gyi]][[-ne|ne]]''' &#61; <br>
  
Casi es una hora. Chueta apquangaz apuyngac uasgue.
 
  
Casi una hora estube acá. Chueta muys sinaca asucuns ana [o] chuetaz apquazac ana.
+
|texto =
 
 
Casi está llena. les azangaz apuyngue uasgue.
 
 
 
Casi son dos años. Zocam boza apquangaz apuyngue uasgue.
 
 
 
Casi me ahogara. Puyngue uas siec bgy [o] puyngue
 
uasgue siec bgy [o] puengue  siec bgy [o] puequy siec bgy.
 
 
 
Castrar. Ane iombgusqua. Pretérito, bguque.
 
 
 
Castrado. Ane iom agucucua.
 
 
 
Caspa de la caueza 43bis.
 
 
 
Cautibar. Zbaiac biasqua.
 
 
 
Cautiuo. Baia.
 
 
 
Catorçe: Quihicha muyhica.
 
 
 
Catorçeno. Quihicha amuyhyco.
 
 
 
Catorçeno en lugar. Quihicha 44 amuyhycu nzona.
 
 
 
Cabar. Bquyhyusuca. Ymperatiuo, quyhyu. Partiçipios, chaquyhyusuca, chaquyhyua,
 
chaquyhyunynga.
 
 
 
Cabado estar. Aquyhyune.
 
 
 
Cabada cosa. Aquyhyuca.
 
 
 
Cabar en tierra por labrar. Bgyisuca [o] hichaz bquyh yusuca.
 
  
Cabado estar assí. Agyine.
+
{{der|38.}}
 +
Casi son ueinte. '''Gueta apquangaz azungue uasgue'''.<br>
 +
Casi es una hora. '''Chueta apquangaz apuyngac uasgue'''.<br>
 +
Casi una hora estube acá. '''Chueta muys sinaca asucuns ana''' [o] '''chuetaz apquazac ana'''.<br>
 +
Casi está llena. '''Ies azangaz apuyngue uasgue'''.<br>
 +
Casi son dos años. '''Zocam boza apquangaz apuyngue uasgue'''.<br>
 +
Casi me ahogara. '''Puyngue uas siec bgy''' [o] '''puyngue uasgue siec bgy''' [o] '''puengue siec bgy''' [o] '''puequy siec bgy'''.<br>
 +
Castrar. '''Ane iombgusqua'''. Pretérito, '''bguque'''.<br>
 +
Castrado. '''Ane iom agucucua'''.<br>
 +
Caspa de la caueza<ref>No aparece la versión muisca.</ref>.<br>
 +
Cautibar. '''Zbaiac bgasqua'''.<br>
 +
Cautiuo. '''Baia'''.<br>
 +
Catorçe: '''Quihicha muyhica'''.<br>
 +
Catorçeno. '''Quihicha amuyhyco'''.<br>
 +
Catorçeno en lugar. '''Quihicha<ref>En el ms. dice: "quihizca", con una ''z'' my borrosa que estaría así tal vez como corrección o anulación.</ref> amuyhycu nzona'''.<br>
 +
Cabar. '''Bquyhyusuca'''. Ymperatiuo, '''quyhyu'''. Partiçipios, '''chaquyhyusuca, chaquyhyua, chaquyhyunynga'''.<br>
 +
Cabado estar. '''Aquyhyune'''.<br>
 +
Cabada cosa. '''Aquyhyuca'''.<br>
 +
Cabar en tierra por labrar. '''Bgyisuca''' [o] '''hichaz bquyh yusuca'''.<br>
 +
Cabado estar assí. '''Agyine'''.<br>
  
 
}}
 
}}

Revisión del 00:49 14 abr 2020

Lematización[1]
38
  1. Caʃi ʃon ueínte = gueta apquangaz azungue uas[-]
    gue =
  2. Caʃi es una hora = chue ata apquangaz apuynngac =
    uasgue =
  3. Caʃi una hora eſtube[2] aca = chue ata muys sinaca asu[-]
    cun
    s ana
    , L, chue ataz apquazac ana =
  4. Casi eſta llena = ies azangaz apuyngue uasgue =
  5. Casi son dos ańos = zocam boza apquangaz apuyngue
    uasgue =
  6. Caʃi me ahogara = puyngue, uas siec bgy, L, puyngue
    uasgue siec bgy, L, puengue siec bgy, L, puequy siec
    bgy =
  7. Caſtrar = ane iom bgusqua, preterito: bguque =
  8. Caſtrado = ane iom agucucua
  9. Caspa de la caueza
  10. Cautibar = zbaiac bgasqua =
  11. Cautiuo = baia =
  12. Catorçe = quihicha muyhica =
  13. Catorçeno = quihicha amuyhyco
  14. Catorçeno en lugar = quihicha amuyhycun zona
  15. Cabar = bquyhyusuca, ymperatiuo, quyhyu. partiçi[-]
    píoʃ. chaquyhyusuca: chaquyhyua: chaquyhyuny[-]
    nga
    =
  16. Cabado eſtar = aquyhyune =
  17. Cabada coʃa = aquyhyuuca=
  18. Cabar en tierra por labrar = bgyisuca, L, hichaz bquy[-]
    hyusuca
    ,
  19. Cabado eſtar assí = agyine =
Fotografía[3]
Manuscrito 158 BNC Vocabulario - fol 38r.jpg

Referencias

  1. Lematización realizada manualmente por Diego F. Gómez, usando como base a Gómez & Torres. Transcripción Raro Manuscrito 158 BNC. ICANH. 2014. Esta lematización se realizó gracias al apoyo del Instituto Colombiano de Antropología e Historia.
  2. Creemos que lo correcto debió ser "eſtubo" en lugar de "eſtube".
  3. Fotografía tomada del R.M. 158 de la Biblioteca Nacional de Colombia, gracias a la colaboración de su Coordinador de Colecciones y Servicios.