De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
m
(No se muestra una edición intermedia del mismo usuario)
Línea 9: Línea 9:
 
# Cojer agua &#61;  '''[[sie|ʃie]][[-z|z]] [[-b|b]][[gazysuca(2)|gazysuca]]''', ymperatíuo, '''[[gazysuca(2)|ga'''[-]<br> '''z]][[-u|u]]'''.  partiçipìoʃ, '''[[cha-|cha]][[gazysuca(2)|gazysuca]]  [[cha-|cha]][[gazysuca(2)|gaz]][[-ua(4)|ua]]  [[cha-|cha]][[gazysuca(2)|gaz'''[-]<br> '''y]][[-nynga|nynga]]''' &#61; <br>
 
# Cojer agua &#61;  '''[[sie|ʃie]][[-z|z]] [[-b|b]][[gazysuca(2)|gazysuca]]''', ymperatíuo, '''[[gazysuca(2)|ga'''[-]<br> '''z]][[-u|u]]'''.  partiçipìoʃ, '''[[cha-|cha]][[gazysuca(2)|gazysuca]]  [[cha-|cha]][[gazysuca(2)|gaz]][[-ua(4)|ua]]  [[cha-|cha]][[gazysuca(2)|gaz'''[-]<br> '''y]][[-nynga|nynga]]''' &#61; <br>
 
# Cojer turmas y todo jenero de rraízeʃ &#61;  '''[[ze-|ze]]<sup>[[-p|p]]</sup>[[pquasqua(3)|pquasqua]]''',  <br> ymperatiuo. '''[[pquasqua(3)|pqu]][[-u|o]]''', partíçipíoʃ:  '''[[cha-|cha]][[pquasqua(3)|pque]][[-sca|sca]]  [[cha-|cha]]'''[-]<br> '''[[pquasqua(3)|pqua]][[-ia(2)|ia]]  [[cha-|cha]][[pquasqua(3)|pque]][[-nga|nga]]''' &#61; <br>
 
# Cojer turmas y todo jenero de rraízeʃ &#61;  '''[[ze-|ze]]<sup>[[-p|p]]</sup>[[pquasqua(3)|pquasqua]]''',  <br> ymperatiuo. '''[[pquasqua(3)|pqu]][[-u|o]]''', partíçipíoʃ:  '''[[cha-|cha]][[pquasqua(3)|pque]][[-sca|sca]]  [[cha-|cha]]'''[-]<br> '''[[pquasqua(3)|pqua]][[-ia(2)|ia]]  [[cha-|cha]][[pquasqua(3)|pque]][[-nga|nga]]''' &#61; <br>
# Corje hojas &#61;  '''zbiasqua''', ymperatiuo: '''io''',  partiçi[-]<br> pios,  '''chaíasca, chaiaia ch{{t_l|a}}ianga''' &#61; <br>
+
# Corje hojas &#61;  '''[[z-|z]][[-b|b]][[iasqua]]''', ymperatiuo: '''[[iasqua|i]][[-u|o]]''',  partiçi[-]<br> pios,  '''[[cha-|cha]][[iasqua|ia]][[-sca|sca]], [[cha-|cha]][[iasqua|ia]][[-ia(2)|ia]] [[cha-|ch{{t_l|a}}]][[iasqua|ia]][[-nga|nga]]''' &#61; <br>
# Cojer floreʃ &#61;  '''zbiasqua''', y ʃi cojen una a una &#61; '''zmis'''[-]<br> '''qua''' &#61; <br>
+
# Cojer floreʃ &#61;  '''[[z-|z]][[-b|b]][[iasqua]]''', y ʃi cojen una a una &#61; '''[[z-|z]][[-m|m]][[fisqua|<sup>f</sup>is'''[-]<br> '''qua]]''' &#61; <br>
# Cojer maiz &#61;  '''abaz bchusqua'''. preterito,  '''bchuque'''  <br>
+
# Cojer maiz &#61;  '''[[aba]][[-z|z]] <sup>[[∅-|∅]]</sup>[[-b|b]][[chusqua]]'''. preterito,  '''<sup>[[∅-|∅]]</sup>[[-b|b]][[chusqua|chuque]]'''  <br>
# Cojer fruta del arbol &#61;  '''bcaha chysuca''',  ymperatiuo:  <br> '''cahachu'''.  partiçípíos, '''{{cam1|chaiahachysuca|chacahachysuca}}. chacaha'''[-]<br> '''chua, chacaha chynynga''' &#61; <br>
+
# Cojer fruta del arbol &#61;  '''[[-b|b]][[cahachysuca]]''',  ymperatiuo:  <br> '''[[cahachysuca|cahach]][[-u|u]]'''.  partiçípíos, '''{{cam1|[[cha-|cha]][[cahachysuca|iahachysuca]]|chacahachysuca}}. [[cha-|cha]][[cahachysuca|caha'''[-]<br> '''ch]][[-ua(4)|ua]], [[cha-|cha]][[cahachysuca|cahachy]][[-nynga|nynga]]''' &#61; <br>
# Cojer leńa menuda de por aí &#61;  '''bchichysuca''',  ym[-]<br> peratiuo. '''chichu''' &#61; partiçipíoʃ,  '''chachichysuca''',  <br> '''chachichua chachichynynga''' &#61; <br>
+
# Cojer leńa menuda de por aí &#61;  '''[[-b|b]][[chichysuca]]''',  ym[-]<br> peratiuo. '''[[chichysuca|chich]][[-u|u]]''' &#61; partiçipíoʃ,  '''[[cha-|cha]][[chichysuca]]''',  <br> '''[[cha-|cha]][[chichysuca|chich]][[-ua(4)|ua]] [[cha-|cha]][[chichysuca|chichy]][[-nynga|nynga]]''' &#61; <br>
# Coje eſto es âsír &#61;  '''cam bquysqua''',  preterito:  '''cam''' <br> '''bquyquy''':  {{lat|yten}}  '''cam bzasqua''',  {{lat|yten}}.  '''yc bquyquy'''  <br>
+
# Coje eſto es âsír &#61;  '''[[cam]] [[-b|b]][[quysqua(2)|quysqua]]''',  preterito:  '''[[cam]]''' <br> '''[[-b|b]][[quysqua(2)|quyquy]]''':  {{lat|yten}}  '''[[cam]] [[-b|b]][[zasqua]]''',  {{lat|yten}}.  '''[[yc]] [[-b|b]][[quysqua(2)|quyquy]]'''  <br>
# Cojer dar sobre El &#61;  '''abos izasqua''', {{lat|L,}} '''abos bzasqua'''  <br>
+
# Cojer[,] dar sobre El &#61;  '''[[a-|a]][[bosa|bos]] [[i-|i]][[zasqua]]''', {{lat|L,}} '''[[a-|a]][[bosa|bos]] [[-b|b]][[zasqua]]'''  <br>
# Cogollo &#61;  '''one''' &#61; <br>
+
# Cogollo &#61;  '''[[one]]''' &#61; <br>
# Cogote &#61;  '''Zoipquyta''' &#61; <br>
+
# Cogote &#61;  '''[[zoipquyta|Zoipquyta]]''' &#61; <br>
# Cohechar &#61;  '''intan aquhín bgusqua''', ymperativo:  <br> '''gu'''.  partiçipios:  '''chaguisca, {{in|cha}}guechagunga''', &#61; <br>
+
# Cohechar &#61;  '''[[inta]][[-n|n]] [[a-|a]][[?|quhin]] [[-b|b]][[gusqua(3)|gusqua]]''', ymperativo:  <br> '''[[gusqua(3)|g<sup>u</sup>]][[-u|u]]'''.  partiçipios:  '''[[cha-|cha]][[gusqua(3)|gui]][[-sca|sca]], {{in|[[cha-|cha]]}}[[gusqua(3)|gu]][[-e|e]][[cha-|cha]][[gusqua|gu]][[-nga|nga]]''', &#61; <br>
# Cohechome: '''zintan zquihin abgu''' = <br>
+
# Cohechome: '''[[z-|z]][[inta]][[-n|n]] [[z-|z]][[?|quihin]] [[a-|a]][[-b|b]][[gusqua(3)|gu]]''' = <br>
# Cohechos lleuar &#61;  '''zintan zquihin anguz bgusqua''',  <br> tomo los cohechos &#61; <br>
+
# Cohechos lleuar &#61;  '''[[z-|z]][[inta]][[-n|n]] [[z-|z]][[?|quihin]] [[a-|a]][[-n-|n]][[gusqua(3)|gu]][[-z|z]] [[-b|b]][[gusqua(4)|gusqua]]''',  <br> tomo los cohechos &#61; <br>
# Cola de animal &#61;  '''suhuca''' &#61; <br>
+
# Cola de animal &#61;  '''[[suhuca]]''' &#61; <br>
 
{{der|Cola menear &#61;}}
 
{{der|Cola menear &#61;}}
  
|morfo_r =
 
 
# [[xie(2)|Sie]][[-z|z]] [[-b|b]][[gahazysuca(2)|gazysuca]] - [[gahazysuca(2)|gazu]] - [[cha-|cha]][[gahazysuca(2)|gazysuca]], [[cha-|cha]][[gahazysuca(2)|gazua]], [[cha-|cha]][[gahazysuca(2)|gazynynga]]
 
# [[z-|Ze]][[pquasqua]] - [[pquasqua|pquo]] - [[cha-|cha]][[pquasqua|pquesca]], [[cha-|cha]][[pquasqua|pquaia]], [[cha-|cha]][[pquasqua|pquenga]]
 
# [[z-|Z]][[-b|b]][[iasqua]] - [[iasqua|io]] - [[cha-|cha]][[iasqua|iasca]], [[cha-|cha]][[iasqua|iaia]], [[cha-|cha]][[iasqua|ianga]]
 
# [[aba|Aba]][[-z|z]] [[-b|b]][[chusqua]] - [[-b|b]][[chusqua|chuque]]
 
# [[-b|B]][[cahachysuca]] - [[cahachysuca|cahachu]] - [[cha-|cha]][[cahachysuca]], [[cha-|cha]][[cahachysuca|cahachua]] - [[cha-|cha]][[cahachysuca|cahachynynga]]
 
# [[-b|b]][[chichysuca]] - [[chichysuca|chichu]] - [[cha-|cha]][[chichysuca]], [[cha-|cha]][[chichysuca|chichua]], [[cha-|cha]][[chichysuca|chichynynga]]
 
# [[cam|Cam]] [[-b|b]][[quysqua(2)|quysqua]] - [[cam]] [[-b|b]][[quysqua(2)|quyquy]] - [[cam]] [[-b|b]][[zasqua]] - [[yc]] [[-b|b]][[quysqua(2)|quyquy]]
 
# [[a-|A]][[bos]] [[i-|i]][[zasqua]] - [[a-|a]][[bos]] [[-b|b]][[zasqua]]
 
# [[one|One]]
 
# [[zoipquyta|Zoipquyta]]
 
# [[inta|Inta]]n '''aquhin'''<ref>¿Podría ser '''a[[quyhy]]n'''?</ref> [[-b|b]][[gusqua]] - [[gusqua|gu]] - [[cha-|cha]][[gusqua|guisca]], [[cha-|cha]][[gusqua|gue]], [[cha-|cha]][[gusqua|gunga]]
 
# [[z-|Z]][[inta]]n '''zquihin''' [[a-|a]][[-b|b]][[gusqua|gu]]
 
# [[z-|Z]][[inta]]n '''zquihin anguz''' [[-b|b]][[gusqua]]
 
# [[suhuca|Suhuca]]
 
  
 
|texto =
 
|texto =

Revisión del 16:23 21 ene 2020

Lematización[1]

  1. Cojer agua = ʃiez bgazysuca, ymperatíuo, ga[-]
    z
    u
    . partiçipìoʃ, chagazysuca chagazua chagaz[-]
    y
    nynga
    =
  2. Cojer turmas y todo jenero de rraízeʃ = zeppquasqua,
    ymperatiuo. pquo, partíçipíoʃ: chapquesca cha[-]
    pquaia chapquenga =
  3. Corje hojas = zbiasqua, ymperatiuo: io, partiçi[-]
    pios, chaiasca, chaiaia chaianga =
  4. Cojer floreʃ = zbiasqua, y ʃi cojen una a una = zmfis[-]
    qua
    =
  5. Cojer maiz = abaz bchusqua. preterito, bchuque
  6. Cojer fruta del arbol = bcahachysuca, ymperatiuo:
    cahachu. partiçípíos, chaiahachysuca[2] . chacaha[-]
    ch
    ua, chacahachynynga
    =
  7. Cojer leńa menuda de por aí = bchichysuca, ym[-]
    peratiuo. chichu = partiçipíoʃ, chachichysuca,
    chachichua chachichynynga =
  8. Coje eſto es âsír = cam bquysqua, preterito: cam
    bquyquy: yten cam bzasqua, yten. yc bquyquy
  9. Cojer[,] dar sobre El = abos izasqua, L, abos bzasqua
  10. Cogollo = one =
  11. Cogote = Zoipquyta =
  12. Cohechar = intan aquhin bgusqua, ymperativo:
    guu. partiçipios: chaguisca, ˰chague, chagunga, =
  13. Cohechome: zintan zquihin abgu =
  14. Cohechos lleuar = zintan zquihin anguz bgusqua,
    tomo los cohechos =
  15. Cola de animal = suhuca =
Cola menear =
Fotografía[3]
Manuscrito 158 BNC Vocabulario - fol 39v.jpg

Referencias

  1. Lematización realizada manualmente por Diego F. Gómez, usando como base a Gómez & Torres. Transcripción Raro Manuscrito 158 BNC. ICANH. 2014. Esta lematización se realizó gracias al apoyo del Instituto Colombiano de Antropología e Historia.
  2. Creemos que lo correcto debió haber sido chacahachysuca.
  3. Fotografía tomada del R.M. 158 de la Biblioteca Nacional de Colombia, gracias a la colaboración de su Coordinador de Colecciones y Servicios.