De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
m
(No se muestran 19 ediciones intermedias de 2 usuarios)
Línea 3: Línea 3:
 
|anterior = fol 53v
 
|anterior = fol 53v
 
|siguiente = fol 54v
 
|siguiente = fol 54v
|foto = Manuscrito_158_BNC_vocabulario_-_fol_54r.jpg
+
|foto = Manuscrito_158_BNC_Vocabulario_-_fol_54r.jpg
|morfo =  
+
|morfo_d =
 
 
# [[gua|Gua]]n [[b-|b]][[tasqua]]
 
# [[hicha|Hicha]][[-s|s]] [[b-|b]][[gyisuca]] - [[hicha]]s [[b-|b]][[zasqua]]
 
# [[z-|Ze]]<sup>[[b-|m]]</sup>[[benasuca|mnasuca]]
 
# [[a-|A]]<sup>[[b-|m]]</sup>[[benansuca|menansuca]]
 
# [[a-|A]][[fihiza]] [[z-|z]][[b-|b]][[zisqua]] - [[z-|z]][[uba]]c [[b-|b]][[gasqua]]
 
# Ypquan [[b-|b]][[zasqua]] - ypquac [[b-|b]][[tasqua]] - abon [[i-|i]][[nasqua]]
 
# Hos pquaoa magueza - aquihi chan minga magueza.
 
# Yn bguz <sup>[[b-|m]]</sup>[[nyscasuca]]
 
# Aguezac [[z-|ze]][[gasqua]]
 
# [[b-|M]][[nyscasuca]]
 
# [[a-|A]][[nyscansuca]]
 
# [[quyhyca|Quyhyca]]s [[b-|b]][[iasqua]] - [[a-|a]][[quyhy]]n [[b-|b]][[gusqua]]
 
# [[ys|Ys]] [[a-|a]][[masqua]]
 
# [[b-|B]][[guahaiasuca]]
 
# [[a-|A]][[guahaiansuca]]
 
# [[b-|B]][[hychasuca]]
 
# [[quye|Quye]][[-z|z]] [[b-|b]][[cahacasuca]]
 
# {{nulo}}
 
# [[z-|Z]][[pquyquy]][[-z|z]] [[a-|a]][[zysqua]]
 
# [[a-|A]][[bhu|bu]][[-z|z]] [[b-|b]][[gusqua]]
 
# ''Bgu''[[hicha]]n [[z-|z]]<sup>[[b-|m]]</sup>[[nysqua]].
 
# [[gua|Gua]][[-n|s]] [[b-|b]][[tasqua]]
 
# [[a-|A]][[bique|bique]][[-za|za]] achan [[ma-|ma]][[gue|gue]]
 
# [[z-|Z]][[pquaca]][[-z|z]] ins aquyne - [[z-|z]][[pquaca]][[-z|z]] ins apquane.
 
  
 +
{{der|54}}
 +
# Derribar de lo alto &#61;  '''[[gua]][[-n(3)|n]] [[-b|b]][[tasqua]]''' &#61;<br>
 +
# Derrìbar en tierra al queſta en pie &#61;  '''[[hicha]][[-s|s]] [[-b|b]][[gyisuca]]''', {{lat|L,}}<br> '''[[hicha]][[-s|s]] [[-b|b]][[zasqua]]''' &#61;<br>
 +
# Derribar edifiçio &#61;  '''[[ze-|ze]]<sup>[[m-|m]]</sup>[[benasuca|mnasuca]]''' &#61;<br>
 +
# Derribar Caerʃe el edifiçio &#61;  '''[[a-|a]]<sup>[[m-|m]]</sup>[[benasuca|menansuca]]''' &#61;<br>
 +
# Deʃafiar &#61;  '''[[a-|a]][[fihiza]][[-z|z]] [[-b|b]][[zisqua]]''', {{lat|l,}} '''[[z-|z]][[uba]][[-c|c]] [[-b|b]][[gasqua]]''' &#61;<br>
 +
# Desanparar &#61;  '''[[ypqua]][[-n|n]] [[-b|b]][[zasqua]]''', {{lat|l,}} '''[[ypqua]][[-c|c]] [[-b|b]][[tasqua]]''', {{lat|l,}} '''[[a-|a]][[bon]]''' <br>'''[[-i|i]][[nasqua]]'''. &#61;<br>
 +
# Desanparada perʃona &#61;  '''[[ho]][[-s|s]] [[pquansuca|pqua]][[-oa(2)|oa]] [[ma-|ma]][[gue]][[-za|za]]''', {{lat|L,}} '''[[a-|a]][[quihicha|quihi'''[-] <br> '''cha]][[-n|n]] [[misqua|mi]][[-nga|nga]] [[ma-|ma]][[gue]][[-za|za]]''' &#61;<br>
 +
# Desañudar &#61;  '''[[yn]] [[-b|b]][[gusqua(3)|gu]][[-z|z]] [[m-|m]][[nyscasuca]]''' &#61;<br>
 +
# Deʃapareʃer &#61;  '''[[a-|a]][[gue]][[-za|za]][[-c|c]] [[ze-|ze]][[gasqua]]''' &#61;<br>
 +
# Deʃatar &#61;  '''[[-m|m]][[nyscasuca]]''' &#61;<br>
 +
# Deʃatarʃe &#61;  '''[[a-|a]][[nyscansuca]]''',  no se diʃe de perʃonaʃ &#61; <br>
 +
# Desatapar &#61;  '''[[quyhyca]][[-s|s]] [[-b|b]][[iasqua]]''', {{lat|l,}} '''[[a-|a]][[quyhy]][[-n|n]] [[-b|b]][[gusqua(2)|gusqua]]''', <br>
 +
# Deʃaʃerse &#61;  '''[[ys]] [[a-|a]][[masqua(4)|masqua]]''' &#61;<br>
 +
# Desbaratar generalmente &#61;  '''[[-b|b]][[guahaiasuca]]''' &#61;<br>
 +
# Desbaratarʃe &#61;  '''[[a-|a]][[guahaiansuca]]''' &#61;<br>
 +
# Desbaratar buhíos,  barbacoas  &.<sup>a</sup> &#61;  '''[[-b|b]][[hychasuca]]'''&#61;<br>
 +
# Desbaſtar madera &#61;  '''[[quye]][[-z|z]] [[-b|b]][[cahacasuca]]''' &#61;<br>
 +
# Descalzar  es quitar El çapato o sapatos &#61;<br>
 +
# Descansar &#61;  '''[[z-|z]][[pquyquy]][[-z|z]] [[a-|a]][[zysqua]]''' &#61;<br>
 +
# Descargar a otro &#61;  '''[[a-|a]][[bhu|b<sup>h</sup>u]][[-z|z]] [[-b|b]][[gusqua(2)|gusqua]]''' &#61;<br>
 +
# Descargarʃe asi &#61;  '''[[bgu]] [[hicha]][[-n|n]] [[z-|z]][[-m|m]][[nysqua(2)|nysqua]]''' &#61;<br>
 +
# Descolgar &#61;  '''[[gua]][[-s|s]] [[-b|b]][[tasqua]]''' &#61;<br>
 +
# Descolorído eſtar &#61;  '''[[a-|a]][[bique]][[-za|za]] [[a-|a]][[cha(3)|cha]][[-n|n]] [[ma-|ma]][[gue]]''' &#61;<br>
 +
# Desconsertarʃe algun mienbro &#61;  '''[[z-|z]][[pquaca]][[-z|z]] [[in]][[-s|s]] [[a-|a]][[quynsuca|quyne]]''' <br>
 +
{{lat|L,}} '''[[z-|z]][[pquaca]][[-z|z]] [[in]][[-s|s]] [[a-|a]][[pquane]]''' &#61;<br>
 +
{{der|Desconoʃer}}
  
 
|texto =
 
|texto =

Revisión del 19:06 28 abr 2022

Lematización[1]
54
  1. Derribar de lo alto = guan btasqua =
  2. Derrìbar en tierra al queſta en pie = hichas bgyisuca, L,
    hichas bzasqua =
  3. Derribar edifiçio = zemmnasuca =
  4. Derribar Caerʃe el edifiçio = ammenansuca =
  5. Deʃafiar = afihizaz bzisqua, l, zubac bgasqua =
  6. Desanparar = ypquan bzasqua, l, ypquac btasqua, l, abon
    inasqua. =
  7. Desanparada perʃona = hos pquaoa magueza, L, aquihi[-]
    cha
    n minga magueza
    =
  8. Desañudar = yn bguz mnyscasuca =
  9. Deʃapareʃer = aguezac zegasqua =
  10. Deʃatar = mnyscasuca =
  11. Deʃatarʃe = anyscansuca, no se diʃe de perʃonaʃ =
  12. Desatapar = quyhycas biasqua, l, aquyhyn bgusqua,
  13. Deʃaʃerse = ys amasqua =
  14. Desbaratar generalmente = bguahaiasuca =
  15. Desbaratarʃe = aguahaiansuca =
  16. Desbaratar buhíos, barbacoas &.a = bhychasuca=
  17. Desbaſtar madera = quyez bcahacasuca =
  18. Descalzar es quitar El çapato o sapatos =
  19. Descansar = zpquyquyz azysqua =
  20. Descargar a otro = abhuz bgusqua =
  21. Descargarʃe asi = bgu hichan zmnysqua =
  22. Descolgar = guas btasqua =
  23. Descolorído eſtar = abiqueza achan mague =
  24. Desconsertarʃe algun mienbro = zpquacaz ins aquyne

L, zpquacaz ins apquane =

Desconoʃer
Fotografía[2]
Manuscrito 158 BNC Vocabulario - fol 54r.jpg

Referencias

  1. Lematización realizada manualmente por Diego F. Gómez, usando como base a Gómez & Torres. Transcripción Raro Manuscrito 158 BNC. ICANH. 2014. Esta lematización se realizó gracias al apoyo del Instituto Colombiano de Antropología e Historia.
  2. Fotografía tomada del R.M. 158 de la Biblioteca Nacional de Colombia, gracias a la colaboración de su Coordinador de Colecciones y Servicios.