De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
m
(No se muestran 6 ediciones intermedias del mismo usuario)
Línea 4: Línea 4:
 
|siguiente = fol 54v
 
|siguiente = fol 54v
 
|foto = Manuscrito_158_BNC_Vocabulario_-_fol_54r.jpg
 
|foto = Manuscrito_158_BNC_Vocabulario_-_fol_54r.jpg
|morfo_r =  
+
|morfo_d =
 
 
# Derribar de lo alto. '''[[gua]]n [[-b|b]][[tasqua]]'''.<br>
 
# Derribar en tierra al qu[e] está en pie. '''[[hicha]]s [[-b|b]][[gyisuca]]''' [o] '''[[hicha]][[-s|s]] [[-b|b]][[zasqua]]'''.<br>
 
# Derribar edifiçio. '''[[z-|Ze]]<sup>[[m-|m]]</sup>[[benasuca|mnasuca]]'''.<br>
 
# Derribar, caérse el edifiçio. '''[[a-|A]]<sup>[[-m|m]]</sup>[[benansuca|menansuca]]'''.<br>
 
# Desafiar. '''[[a-|A]][[fihiza]][[-z|z]] [[-b|b]][[zisqua]]''' [o] '''[[z-|z]][[uba]][[-c|c]] [[-b|b]][[gasqua]]'''.<br>
 
# Desanparar. '''[[ypqua]]n [[-b|b]][[zasqua]]''' [o] '''[[ypqua]]c [[-b|b]][[tasqua]]''' [o] '''[[a-|a]][[bon]] [[i-|i]][[nasqua]]'''.<br>
 
# Desanparada persona. '''[[ho]]s [[pquasqua|pquaoa]] [[ma-|ma]][[gue]][[-za|za]]''' [o] '''[[a-|a]][[quihicha]]n [[misqua|minga]] [[ma-|ma]][[gue]][[-za|za]]'''.<br>
 
# Desañudar. '''[[yn]] [[-b|b]][[gusqua|gu]][[-z|z]] [[-m|m]][[nyscasuca]]'''.<br>
 
# Desapareser. '''[[a-|a]][[gue]][[-za|za]][[-c|c]] [[z-|ze]][[gasqua]]'''.<br>
 
# Desatar. '''[[-m|m]]<sup>[[m-|m]]</sup>[[nyscasuca]]'''.<br>
 
# Desatarse. '''[[a-|a]][[nyscansuca]]'''. No se dise de personas.<br>
 
# Desatapar. '''[[quyhyca]]s [[-b|b]][[iasqua]]''' [o] '''[[a-|a]][[quyhy]]n [[-b|b]][[gusqua]]'''.<br>
 
# Desaserse. '''[[ys]] [[a-|a]][[masqua]]'''.<br>
 
# Desbaratar generalmente. '''[[-b|b]][[guahaiasuca]]'''.<br>
 
# Desbaratarse. '''[[a-|a]][[guahaiansuca]]'''.<br>
 
# Desbaratar buhios, barbacoas, etc. '''[[-b|b]][[hychasuca]]'''.<br>
 
# Desbastar madera. '''[[quye]][[-z|z]] [[-b|b]][[cahacasuca]]'''.<br>
 
# Descalzar, es quitar el çapato o sapatos.<br>
 
# Descansar. '''[[z-|z]][[pquyquy]][[-z|z]] [[a-|a]][[zysqua]]'''.<br>
 
# Descargar a otro. '''[[a-|a]][[bhu|bu]][[-z|z]] [[-b|b]][[gusqua]]'''.<br>
 
# Descargarse a sí. '''[[bgu|bgu]] [[hicha]]n [[z-|z]][[-m|m]][[nysqua]]'''.<br>
 
# Descolgar. '''[[gua]]s [[-b|b]][[tasqua]]'''.<br>
 
# Descolorido estar. '''[[a-|a]][[bique]][[-za|za]] [[a-|a]][[cha]][[-n|n]] [[ma-|ma]][[gue]]'''.<br>
 
# Desconsertarse algún mienbro. '''[[z-|z]][[pquaca]][[-z|z]] [[in]]s [[a-|a]][[quysqua|quyne]]''' [o] '''[[-z|z]][[pquaca]][[-z|z]] [[in]]s [[a-|a]][[pquasqua|pquane]]'''.<br>
 
  
 +
{{der|54}}
 +
# Derribar de lo alto &#61;  '''[[gua]][[-n(3)|n]] [[-b|b]][[tasqua]]''' &#61;<br>
 +
# Derrìbar en tierra al queſta en pie &#61;  '''[[hicha]][[-s|s]] [[-b|b]][[gyisuca]]''', {{lat|L,}}<br> '''[[hicha]][[-s|s]] [[-b|b]][[zasqua]]''' &#61;<br>
 +
# Derribar edifiçio &#61;  '''[[ze-|ze]]<sup>[[m-|m]]</sup>[[benasuca|mnasuca]]''' &#61;<br>
 +
# Derribar Caerʃe el edifiçio &#61;  '''[[a-|a]]<sup>[[m-|m]]</sup>[[benasuca|menansuca]]''' &#61;<br>
 +
# Deʃafiar &#61;  '''[[a-|a]][[fihiza]][[-z|z]] [[-b|b]][[zisqua]]''', {{lat|l,}} '''[[z-|z]][[uba]][[-c|c]] [[-b|b]][[gasqua]]''' &#61;<br>
 +
# Desanparar &#61;  '''[[ypqua]][[-n|n]] [[-b|b]][[zasqua]]''', {{lat|l,}} '''[[ypqua]][[-c|c]] [[-b|b]][[tasqua]]''', {{lat|l,}} '''[[a-|a]][[bon]]''' <br>'''[[-i|i]][[nasqua]]'''. &#61;<br>
 +
# Desanparada perʃona &#61;  '''[[ho]][[-s|s]] [[pquansuca|pqua]][[-oa(2)|oa]] [[ma-|ma]][[gue]][[-za|za]]''', {{lat|L,}} '''[[a-|a]][[quihicha|quihi'''[-] <br> '''cha]][[-n|n]] [[misqua|mi]][[-nga|nga]] [[ma-|ma]][[gue]][[-za|za]]''' &#61;<br>
 +
# Desañudar &#61;  '''[[yn]] [[-b|b]][[gusqua(3)|gu]][[-z|z]] [[m-|m]][[nyscasuca]]''' &#61;<br>
 +
# Deʃapareʃer &#61;  '''[[a-|a]][[gue]][[-za|za]][[-c|c]] [[ze-|ze]][[gasqua]]''' &#61;<br>
 +
# Deʃatar &#61;  '''[[-m|m]][[nyscasuca]]''' &#61;<br>
 +
# Deʃatarʃe &#61;  '''[[a-|a]][[nyscansuca]]''',  no se diʃe de perʃonaʃ &#61; <br>
 +
# Desatapar &#61;  '''[[quyhyca]][[-s|s]] [[-b|b]][[iasqua]]''', {{lat|l,}} '''[[a-|a]][[quyhy]][[-n|n]] [[-b|b]][[gusqua(2)|gusqua]]''', <br>
 +
# Deʃaʃerse &#61;  '''[[ys]] [[a-|a]][[masqua(4)|masqua]]''' &#61;<br>
 +
# Desbaratar generalmente &#61;  '''[[-b|b]][[guahaiasuca]]''' &#61;<br>
 +
# Desbaratarʃe &#61;  '''[[a-|a]][[guahaiansuca]]''' &#61;<br>
 +
# Desbaratar buhíos,  barbacoas  &.<sup>a</sup> &#61;  '''[[-b|b]][[hychasuca]]'''&#61;<br>
 +
# Desbaſtar madera &#61;  '''[[quye]][[-z|z]] [[-b|b]][[cahacasuca]]''' &#61;<br>
 +
# Descalzar  es quitar El çapato o sapatos &#61;<br>
 +
# Descansar &#61;  '''[[z-|z]][[pquyquy]][[-z|z]] [[a-|a]][[zysqua]]''' &#61;<br>
 +
# Descargar a otro &#61;  '''[[a-|a]][[bhu|b<sup>h</sup>u]][[-z|z]] [[-b|b]][[gusqua(2)|gusqua]]''' &#61;<br>
 +
# Descargarʃe asi &#61;  '''[[bgu]] [[hicha]][[-n|n]] [[z-|z]][[-m|m]][[nysqua(2)|nysqua]]''' &#61;<br>
 +
# Descolgar &#61;  '''[[gua]][[-s|s]] [[-b|b]][[tasqua]]''' &#61;<br>
 +
# Descolorído eſtar &#61;  '''[[a-|a]][[bique]][[-za|za]] [[a-|a]][[cha(3)|cha]][[-n|n]] [[ma-|ma]][[gue]]''' &#61;<br>
 +
# Desconsertarʃe algun mienbro &#61;  '''[[z-|z]][[pquaca]][[-z|z]] [[in]][[-s|s]] [[a-|a]][[quynsuca|quyne]]''' <br>
 +
{{lat|L,}} '''[[z-|z]][[pquaca]][[-z|z]] [[in]][[-s|s]] [[a-|a]][[pquane]]''' &#61;<br>
 +
{{der|Desconoʃer}}
  
 
|texto =
 
|texto =

Revisión del 19:06 28 abr 2022

Lematización[1]
54
  1. Derribar de lo alto = guan btasqua =
  2. Derrìbar en tierra al queſta en pie = hichas bgyisuca, L,
    hichas bzasqua =
  3. Derribar edifiçio = zemmnasuca =
  4. Derribar Caerʃe el edifiçio = ammenansuca =
  5. Deʃafiar = afihizaz bzisqua, l, zubac bgasqua =
  6. Desanparar = ypquan bzasqua, l, ypquac btasqua, l, abon
    inasqua. =
  7. Desanparada perʃona = hos pquaoa magueza, L, aquihi[-]
    cha
    n minga magueza
    =
  8. Desañudar = yn bguz mnyscasuca =
  9. Deʃapareʃer = aguezac zegasqua =
  10. Deʃatar = mnyscasuca =
  11. Deʃatarʃe = anyscansuca, no se diʃe de perʃonaʃ =
  12. Desatapar = quyhycas biasqua, l, aquyhyn bgusqua,
  13. Deʃaʃerse = ys amasqua =
  14. Desbaratar generalmente = bguahaiasuca =
  15. Desbaratarʃe = aguahaiansuca =
  16. Desbaratar buhíos, barbacoas &.a = bhychasuca=
  17. Desbaſtar madera = quyez bcahacasuca =
  18. Descalzar es quitar El çapato o sapatos =
  19. Descansar = zpquyquyz azysqua =
  20. Descargar a otro = abhuz bgusqua =
  21. Descargarʃe asi = bgu hichan zmnysqua =
  22. Descolgar = guas btasqua =
  23. Descolorído eſtar = abiqueza achan mague =
  24. Desconsertarʃe algun mienbro = zpquacaz ins aquyne

L, zpquacaz ins apquane =

Desconoʃer
Fotografía[2]
Manuscrito 158 BNC Vocabulario - fol 54r.jpg

Referencias

  1. Lematización realizada manualmente por Diego F. Gómez, usando como base a Gómez & Torres. Transcripción Raro Manuscrito 158 BNC. ICANH. 2014. Esta lematización se realizó gracias al apoyo del Instituto Colombiano de Antropología e Historia.
  2. Fotografía tomada del R.M. 158 de la Biblioteca Nacional de Colombia, gracias a la colaboración de su Coordinador de Colecciones y Servicios.