De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
m
(No se muestran 8 ediciones intermedias del mismo usuario)
Línea 4: Línea 4:
 
|siguiente = fol 70r
 
|siguiente = fol 70r
 
|foto = Manuscrito_158_BNC_Vocabulario_-_fol_69v.jpg
 
|foto = Manuscrito_158_BNC_Vocabulario_-_fol_69v.jpg
|morfo_r =
+
|morfo_d =
 +
 
 +
 
 +
: '''[[-b|b]][[tyusuca|tyu]][[-suca|suca]] :    [[m-|m]][[yba]][[-s|s]] [[nasqua|sie]][[-nga|nga]][[-z|z]] [[-b|b]][[tyusuca|ty<sup>u</sup>]][[-ua(4)|ua]]''',  enbie por ti: <br> '''[[a-|a]][[-n-|n]][[tyusuca|tyu]][[-s|s]] [[a-|a]][[nasqua|na]]''',  enbiaronlo =<br>
 +
# Embidiar = '''[[ze-|ze]]<sup>[[-m|m]]</sup>[[bosuasuca|mosua]][[-suca|suca]]  ''':  a{{t_l|c}}tiuo, {{lat|L,}} '''[[z-|z]][[bosuagosqua|bosua]][[-gosqua|gos[-]'''<br> '''qua]]''',  neutro =<br>
 +
# E{{t_l|m}}bidia me tiene. porque me dieron algo =  '''[[ipquauie|ipqua[-]''' <br> '''uie]] [[zu-|zu]][[huc]] {{cam1|[[a-|a]][[-n-|n]]<s>m</s>[[nysqua|ny]]|anny|Así aparece en el vocabulario del manuscrito II/2922 de la Real Biblioteca, folio 47v.}} [[npqua]][[-c|c]],  [[cha(4)|cha]] <sup>[[-m|m]]</sup>[[bosuasuca|mosua]][[-suca|suca]]  ''' =<br>
 +
# Embidioso =  '''[[a-|a]][[bosua]][[-n|n]] [[ma-|ma]][[gue]]''' =<br>
 +
# Enblanqueçerʃe =  '''[[z-|z]][[pquyhyzynsuca|pquyhyzy]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]  ''' =<br>
 +
# Emboluer al nińo =  '''[[guasgua]][[-z|z]],  [[a-|a]][[fihista]][[-z|z]] <sup>[[-m|m]]</sup>[[benasuca|mena]] ='''  <br> '''[[-suca|suca]]  ''':  esto es propriamente fagarlo[,] pero en[-] <br> bolberlo se dise con el uerbo Comun, de enuolber <br> otra coʃa:  y asi disen. '''[[guasgua]] [[gynpqua|gynpquy]] [[fihista|fihis[-]'''<br> '''ta]][[-n(3)|n]] [[zasqua|z<sup>a</sup>]][[-o(3)|o]]'''. que quiere desir  enbueluelo =<br>
 +
# Emboluer una Coʃa en otra =  '''[[gynpqua|gynpquy]] [[fihista]][[-n(3)|n]]''' <br> '''[[-b|b]][[zasqua|za]][[-s|s]] [[ze-|ze]]<sup>[[-m|m]]</sup>[[benasuca|mena]][[-suca|suca]]  ''':  enbuelvelo en eſte pańo: <br> '''  [[sis]] [[paño]] [[fihista]][[-n(3)|n]] [[zasqua|z<sup>a</sup>]][[-o(3)|o]][[-s|s]] [[ma-|ma]][[benasuca|bena]][[-oa(2)|oa]]''' =<br>
 +
# Emboluer una coʃa en otra =  '''[[gynpqua|gynpquy]] [[fihiste]][[-n(3)|n]]''' <br> '''[[ze-|ze]]<sup>[[-m|m]]</sup>[[benasuca|mena]][[-suca|suca]]  ''', {{lat|l,}} '''[[gynpqua]] [[a-|a]][[by]][[-s|s]] [[-b|b]][[tasqua|ta]][[-squa|squa]]''', {{lat|l,}} '''[[gynpqua|gyn[-]''' <br>
 +
'''pqua]][[-c|c]] [[ze-|ze]]<sup>[[-m|m]]</sup>[[benasuca|mena]][[-suca|suca]]  ''', {{lat|l,}} '''[[gynpqua]][[-z|z]] [[yc]] [[z-|z]]<sup>[[-m|m]]</sup>[[benasuca|mena]][[-suca|suca]]  ''' <br>
 +
# Embuelue El libro en el pańo se dira Conforme <br> Las maneras dhas  asi = '''[[libro]] [[paño|pańo]] [[fihista]][[-n(3)|n]]  ''' <br> '''[[zasqua|z<sup>a</sup>]][[-o(3)|o]][[-s|s]] [[ma-|ma]][[benasuca|bena]][[-oa(2)|oa]]  [[libro]] [[paño|pańo]],  [[fihista]][[-n(3)|n]] [[benasuca|bena]][[-o(3)|o]]''' {{lat|L,}} <br> '''[[libro|Libro]] [[paño]] [[a-|a]][[by]][[-s|s]] [[tasqua|t<sup>a</sup>]][[-o(3)|o]]''', {{lat|L,}} '''[[libro]] [[paño]][[-c|c]] [[benasuca|bena]][[-o(3)|o]]''', {{lat|L,}} <br> '''[[paño]] [[libro]][[-c|c]] [[benasuca|bena]][[-o(3)|o]]''' =<br>
 +
# Emboluer[,] eſto es  arollar la misma Coʃa =  '''[[ze-|ze]]<sup>[[-m|m]]</sup>[[benasuca|mena]][-]'''<br> '''[[-suca|suca]] ,  [[estera|eſtera]],  [[benasuca|bena]][[-o(2)|o]]''',  arrolla la eſtera =<br>
 +
# Emborracharse =  '''[[i-|i]][[chiensuca|chie]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]''' =<br>
 +
# Emborrachar a otro =  '''{{cam1|[[-b|b]][[chiensuca|chieu]][[-suca|suca]]|bchiensuca}}''' =<br>
 +
{{der|Enborrachar <nowiki>=</nowiki>}}
 +
  
# '''[[-b|b]][[tyusuca]]; [[m-|m]][[yba]]s [[nasqua|sienga]][[-z|z]] [[-b|b]][[tyusuca|tyua]]''', enbie por tí; '''[[a-|a]][[-n(2)|n]][[tyusuca|tyu]][[-s|s]] [[a-|a]][[nasqua|na]]''', enbiáronlo.<br>
 
# Embidiar. '''[[z-|Ze]]<sup>[[-m|m]]</sup>[[bosuasuca|mosuasuca]]''', actiuo [o] '''[[bosuagosqua]]''', neutro.<br>
 
# Enbidia me tiene porque me dieron algo. '''[[ipquauie]] [[z-|zu]][[huc]] [[a-|a]][[-n(2)|n]][[-m|m]][[nysqua|ny]] [[npqua]]c [[cha-|cha]][[?]]<sup>[[a-|a]][[-m|m]]</sup>[[bosuasuca|mosuasuca]]'''.<br>
 
# Embidioso. '''[[a-|a]][[bosua]][[-n|n]] [[ma-|ma]][[gue]]'''.<br>
 
# Enblanqueçerse. '''[[z-|z]][[pquyhyzynsuca]]'''.<br>
 
# Emboluer al niño. '''[[guasgua]][[-z|z]] [[a-|a]][[fihista]][[-z|z]] <sup>[[-m|m]]</sup>[[benasuca|menasuca]]'''. Esto es propriamente fagarlo, pero enbolberlo se dise con el uerbo común de enuolber otra cosa, y así disen, '''[[guasgua]] [[gynpquy]] [[fihista]][[-n|n]] [[zasqua|zo]]''', que quiere desir, enbuéluelo.<br>
 
# Emboluer una cosa en otra. '''[[gynpquy]] [[fihista]]n [[-b|b]][[zasqua|za]][[-s|s]] [[z-|ze]]<sup>[[-m|m]]</sup>[[benasuca|menasuca]]'''. Enbuélvelo en este paño, '''[[sis]] [[paño]] [[fihista]][[-n|n]] [[zasqua|zo]][[-s|s]] [[ma-|ma]][[benasuca|benaoa]]'''.<br>
 
# Emboluer una cosa en otra. '''[[|gynpqua|gynpquy]] [[fihiste]][[-n|n]] [[z-|ze]]<sup>[[-m|m]]</sup>[[benasuca|menasuca]]''' [o] '''[[gynpqua]] abys [[-b|b]][[tasqua]]''' [o] '''[[gynpqua]][[-c|c]] [[z-|ze]]<sup>[[-m|m]]</sup>[[benasuca|menasuca]]''' [o] '''[[gynpqua]][[-z|z]] [[yc]] [[z-|z]]<sup>[[-m|m]]</sup>[[benasuca|menasuca]]'''. Embuelue el libro en el paño, se dirá conforme las maneras d[ic]has, así: '''[[libro]] [[paño]] [[fihista]]n [[zasqua|zo]][[-s|s]] [[ma-|ma]][[benasuca|benaoa]], [[libro]] [[paño]] [[fihista]]n [[benasuca|bena]][[-u|o]]''' [o] '''[[libro]] [[paño]] abys [[tasqua|to]]''' [o] '''[[libro]] [[paño]][[-c|c]] [[benasuca|benao]]''' [o] '''[[paño]] [[libro]][[-c|c]] [[benasuca|benao]]'''.<br>
 
# Emboluer, esto es, arollar la misma cosa. '''[[z-|ze]]<sup>[[-m|m]]</sup>[[benasuca|menasuca]]. [[estera|Estera]] [[benasuca|bena]][[-o(3)|o]]''', arrolla la estera.<br>
 
# Emborracharse. '''[[i-|i]][[chiensuca]]'''.<br>
 
# Emborrachar a otro. '''[[-b|b]][[chieusuca]]'''.<br>
 
  
 
|texto =
 
|texto =

Revisión del 23:30 5 ago 2020

Lematización[1]
btyusuca : mybas siengaz btyuua, enbie por ti:
antyus ana, enbiaronlo =
  1. Embidiar = zemmosuasuca : actiuo, L, zbosuagos[-]
    qua
    , neutro =
  2. Embidia me tiene. porque me dieron algo = ipqua[-]
    uie
    zuhuc anmny[2] npquac, cha mmosuasuca
    =
  3. Embidioso = abosuan mague =
  4. Enblanqueçerʃe = zpquyhyzynsuca =
  5. Emboluer al nińo = guasguaz, afihistaz mmena =
    suca : esto es propriamente fagarlo[,] pero en[-]
    bolberlo se dise con el uerbo Comun, de enuolber
    otra coʃa: y asi disen. guasgua gynpquy fihis[-]
    ta
    n zao
    . que quiere desir enbueluelo =
  6. Emboluer una Coʃa en otra = gynpquy fihistan
    bzas zemmenasuca : enbuelvelo en eſte pańo:
    sis paño fihistan zaos mabenaoa =
  7. Emboluer una coʃa en otra = gynpquy fihisten
    zemmenasuca , l, gynpqua abys btasqua, l, gyn[-]
    pqua
    c zemmenasuca
    , l, gynpquaz yc zmmenasuca
  8. Embuelue El libro en el pańo se dira Conforme
    Las maneras dhas asi = libro pańo fihistan
    zaos mabenaoa libro pańo, fihistan benao L,
    Libro paño abys tao, L, libro pañoc benao, L,
    paño libroc benao =
  9. Emboluer[,] eſto es arollar la misma Coʃa = zemmena[-]
    suca , eſtera, benao, arrolla la eſtera =
  10. Emborracharse = ichiensuca =
  11. Emborrachar a otro = bchieusuca[3] =
Enborrachar =
Fotografía[4]
Manuscrito 158 BNC Vocabulario - fol 69v.jpg

Referencias

  1. Lematización realizada manualmente por Diego F. Gómez, usando como base a Gómez & Torres. Transcripción Raro Manuscrito 158 BNC. ICANH. 2014. Esta lematización se realizó gracias al apoyo del Instituto Colombiano de Antropología e Historia.
  2. Creemos que lo correcto debió haber sido anny. Así aparece en el vocabulario del manuscrito II/2922 de la Real Biblioteca, folio 47v.
  3. Creemos que lo correcto debió haber sido bchiensuca.
  4. Fotografía tomada del R.M. 158 de la Biblioteca Nacional de Colombia, gracias a la colaboración de su Coordinador de Colecciones y Servicios.