De Muysc cubun - Lengua Muisca

(Página nueva: {{trascripcion |fuente = Manuscrito 158 BNC |seccion = Vocabulario |anterior = fol. 71v |siguiente = fol. 72v |foto = Manuscrito_158_BNC_vocabulario_-_fol_72r.jpg |texto = Enfriarse....)
 
m
(No se muestran 14 ediciones intermedias de 3 usuarios)
Línea 1: Línea 1:
{{trascripcion
+
{{trascripcion_158
|fuente = Manuscrito 158 BNC
 
 
|seccion = Vocabulario
 
|seccion = Vocabulario
|anterior = fol. 71v
+
|anterior = fol 71v
|siguiente = fol. 72v
+
|siguiente = fol 72v
|foto = Manuscrito_158_BNC_vocabulario_-_fol_72r.jpg
+
|foto = Manuscrito_158_BNC_Vocabulario_-_fol_72r.jpg
|texto =
+
|morfo_d =
  
Enfriarse. Hichuc zegasqua.  
+
{{der|72}}
 +
# Enfriarʃe &#61;  '''[[hichu]][[-c|c]] [[z-|ze]][[gasqua]]''' &#61;<br>
 +
# Engańar a otro &#61;  '''[[a-|a]][[gota(2)|gota]][[-c|c]] [[m-|m]][[nysqua]]''', {{lat|l,}} '''[[a-|a]][[gota(2)|gota]][[-c|c]] [[-b|b]][[tasqua]]''' {{lat|l,}} '''[[a-|a]][[huich]][[-c|c]]''' <br> '''[[-b|b]][[tasqua]]''' &#61;<br>
 +
# Engendrar &#61; '''[[-b|b]][[xisqua(2)|xisqua]]''' &#61;<br>
 +
# Engordar &#61;  '''[[z-|z]][[cuhumensuca]]''', {{lat|l,}} '''[[i-|i]][[chimgosqua]]''' &#61;<br>
 +
# Engordar Como puerco &#61;  '''[[i-|i]][[chimpansuca]]''' &#61;<br>
 +
# Eníheſtar lo caído &#61;  '''[[cu]]s [[-b|b]][[tasqua]]''', {{lat|l,}} '''[[cu]]s [[-b|b]][[zasqua]]''' &#61;<br>
 +
# Engroʃar  tomar Cuerpo la planta o anímal que eſta flaco &#61;  '''[[z-|ze]][[fihizu|fihi''' [-] <br> '''zu]][[-c|c]] [[a-|a]][[gasqua]]''' &#61;<br>
 +
# Enyeſto eſtar &#61;  '''[[cu]]s [[a-|a]][[zone]]''', {{lat|l,}} '''[[cu]]s [[a-|a]][[sucune]]''' &#61;<br>
 +
# Enlazar &#61;  '''[[-b|b]][[chihizesuca]]''' &#61;<br>
 +
# Enlazarse &#61;  '''[[i-|i]][[chihizensuca]]''' &#61;<br>
 +
# Enlodar a otro &#61;  '''[[usua]][[-c|c]] [[-m|m]][[nysqua]]. [[-m|m]][[nysqua(2)|nyque]][,] [[nysqua(2)|nyqu]].''' <br>
 +
# Enlodarse &#61;  '''[[usua]][[-c|c]] [[i-|i]][[nysqua(2)|nysqua]]''' &#61;<br>
 +
# Enloqueçer &#61;  '''[[z-|z]][[mahazansuca]]. [[mahazansuca|mahaza]][[-n(2)|n]][[-uca|uca]]''',  el loco &#61;<br>
 +
# Enmaderar &#61;  '''[[uchquy]] [[-b|b]][[suasqua]]''', {{lat|l,}} '''[[uchquy]] [[z-|ze]][[-g|g]][[uasqua]]''' &#61;<br>
 +
# En mi lugar &#61;  '''[[z-|z]][[inta]]ca,  [[m-|m]][[inta]]ca,  <sup>[[a-|a]]</sup>[[inta|enta]]ca''', {{lat|l,}} '''[[z-|z]][[ypqua]]ca, [[m-|m]][[ypqua]]ca,  [[a-|a]][[ypqua|<sup>y</sup>p'''[-] <br> '''qua]]ca''' &#61;<br>
 +
# Enneg{{t_l|r}}eçerʃe &#61;  '''[[z-|z]][[muyhyzynsuca|m<sup>u</sup>yhyzynsuca]]''' &#61;<br>
 +
# Enojarse &#61;  '''[[z-|ze]][[gensuca]]''', {{lat|l,}} '''[[z-|ze]][[ge]][[-c|c]] [[a-|a]][[gasqua]]''' &#61;<br>
 +
# Enojeme Contigo &#61;  '''[[mue]] [[m-|m]][[bohoze]] [[z-|z]][[ge]][[-ne|ne]]''', {{lat|l,}} '''[[ma-|ma]][[has]] [[z-|ze]][[ge]][[-ne|ne]]''' &#61;<br>
 +
# Enojadamente &#61;  '''{{cam1|[[gy(3)|gy]][[-c|o]]|gyc}}''' &#61;<br>
 +
# Enojado &#61;  '''[[a-|a]][[ge]] [[gue]]''' &#61;<br>
 +
# Enojadiço &#61;  '''[[a-|a]][[ge]][[-n|n]] [[?|cui]] [[ma-|ma]][[gue]]''' &#61;<br>
 +
# Enojar a otro &#61;  '''[[hoc]] [[guahaica]] [[-b|b]][[quysqua]]''' &#61;<br>
 +
# En nínguna manera &#61;  '''[[hataca]]''', {{lat|l,}} '''[[ubuca]]''' &#61;<br>
 +
# Enrronqueçerʃe &#61;  '''[[z-|z]][[hita]][[-z|z]] [[a-|a]][[fuchuansuca]]''' <br>
 +
# Enseńar &#61;  '''[[hoc]] [[-b|b]][[gasqua]]''' &#61;<br>
 +
{{der|Ensordeçer}}
  
  
Engañar a otro. Agotac mnysqua [o] agotac btasqua [o] ahuiche btasqua.
+
|texto =
 
 
 
 
Engendrar. Bxisqua.
 
 
 
 
 
Engordar. Zcuhumensuca [o] ichimgosqua.
 
 
 
 
 
Engordar como puerco. Ichimpansuca.
 
 
 
 
 
Enihestar lo caído. Cus btasqua [o] cus bzasqua.
 
 
 
 
 
Engrosar, tomar cuerpo la planta o animal que está flaco. Zefihizucagasqua.
 
 
 
 
 
Enyesto estar. Cus azone [o] cus asucune.
 
 
 
 
 
Enlazar. Bchihizesuca.
 
 
 
 
 
Enlazarse. 1chihizensuca.
 
 
 
 
 
Enlodar a otro. Usuac mnysqua, mnyque nyque.
 
 
 
 
 
Enlodarse. Usuac inysqua.
 
 
 
 
 
Enloqueçer. Zmahazansuca. Mahazanuca, el loco.
 
 
 
 
 
Enmaderar. Uchquy bsuasqua [o] uchquy zeguasqua.
 
 
 
 
 
En mi lugar. Zintaca, mintaca, entaca [o] zypquaca, mypquaca, apquaca.
 
 
 
 
 
Ennegreçerse. Zmyhyzynsuca.
 
 
 
 
 
Enojarse. Zegensuca [o] zegecagasqua.
 
 
 
 
 
Enojeme contigo. Mue mbohoze zgene [o] mahas zegene.
 
 
 
 
 
Enojadamente. Gyo.
 
 
 
 
 
Enojado. Age gue.
 
 
 
 
 
Enojadiço. Agencui mague.
 
 
 
 
 
Enojar a otro. Hoc guahaica bquysqua.
 
 
 
 
 
En ninguna manera. Hataca [o] ubuca.
 
 
 
 
 
Enrronqueçerse. Zhitaz afuchuansuca.
 
 
 
 
 
Enseñar. Hoc bgasqua.
 
  
 +
{{der|72}}
 +
Enfriarse. '''Hichuc zegasqua'''.<br>
 +
Engañar a otro. '''Agotac mnysqua''' [o] '''agotac btasqua''' [o] '''ahuiche btasqua'''.<br>
 +
Engendrar. '''Bxisqua'''.<br>
 +
Engordar. '''Zcuhumensuca''' [o] '''ichimgosqua'''.<br>
 +
Engordar como puerco. '''Ichimpansuca'''.<br>
 +
Enihestar lo caído. '''Cus btasqua''' [o] '''cus bzasqua'''.<br>
 +
Engrosar, tomar cuerpo la planta o animal que está flaco. '''Zefihizucagasqua'''.<br>
 +
Enyesto estar. '''Cus azone''' [o] '''cus asucune'''.<br>
 +
Enlazar. '''Bchihizesuca'''.<br>
 +
Enlazarse. '''Ichihizensuca'''.<br>
 +
Enlodar a otro. '''Usuac mnysqua, mnyque nyque'''.<br>
 +
Enlodarse. '''Usuac inysqua'''.<br>
 +
Enloqueçer. '''Zmahazansuca. Mahazanuca''', el loco.<br>
 +
Enmaderar. '''Uchquy bsuasqua''' [o] '''uchquy zeguasqua'''.<br>
 +
En mi lugar. '''Zintaca, mintaca, entaca''' [o] '''zypquaca, mypquaca, apquaca'''.<br>
 +
Ennegreçerse. '''Zmyhyzynsuca'''.<br>
 +
Enojarse. '''Zegensuca''' [o] '''zegecagasqua'''.<br>
 +
Enojeme contigo. '''Mue mbohoze zgene''' [o] '''mahas zegene'''.<br>
 +
Enojadamente. '''Gyo'''.<br>
 +
Enojado. '''Age gue'''.<br>
 +
Enojadiço. '''Agencui mague'''.<br>
 +
Enojar a otro. '''Hoc guahaica bquysqua'''.<br>
 +
En ninguna manera. '''Hataca''' [o] '''ubuca'''.<br>
 +
Enrronqueçerse. '''Zhitaz afuchuansuca'''.<br>
 +
Enseñar. '''Hoc bgasqua'''.<br>
  
 
}}
 
}}

Revisión del 18:04 9 dic 2020

Lematización[1]
72
  1. Enfriarʃe = hichuc zegasqua =
  2. Engańar a otro = agotac mnysqua, l, agotac btasqua l, ahuichc
    btasqua =
  3. Engendrar = bxisqua =
  4. Engordar = zcuhumensuca, l, ichimgosqua =
  5. Engordar Como puerco = ichimpansuca =
  6. Eníheſtar lo caído = cus btasqua, l, cus bzasqua =
  7. Engroʃar tomar Cuerpo la planta o anímal que eſta flaco = zefihi [-]
    zu
    c agasqua
    =
  8. Enyeſto eſtar = cus azone, l, cus asucune =
  9. Enlazar = bchihizesuca =
  10. Enlazarse = ichihizensuca =
  11. Enlodar a otro = usuac mnysqua. mnyque[,] nyqu.
  12. Enlodarse = usuac inysqua =
  13. Enloqueçer = zmahazansuca. mahazanuca, el loco =
  14. Enmaderar = uchquy bsuasqua, l, uchquy zeguasqua =
  15. En mi lugar = zintaca, mintaca, aentaca, l, zypquaca, mypquaca, ayp[-]
    quaca
    =
  16. Ennegreçerʃe = zmuyhyzynsuca =
  17. Enojarse = zegensuca, l, zegec agasqua =
  18. Enojeme Contigo = mue mbohoze zgene, l, mahas zegene =
  19. Enojadamente = gyo[2] =
  20. Enojado = age gue =
  21. Enojadiço = agen cui mague =
  22. Enojar a otro = hoc guahaica bquysqua =
  23. En nínguna manera = hataca, l, ubuca =
  24. Enrronqueçerʃe = zhitaz afuchuansuca
  25. Enseńar = hoc bgasqua =
Ensordeçer
Fotografía[3]
Manuscrito 158 BNC Vocabulario - fol 72r.jpg

Referencias

  1. Lematización realizada manualmente por Diego F. Gómez, usando como base a Gómez & Torres. Transcripción Raro Manuscrito 158 BNC. ICANH. 2014. Esta lematización se realizó gracias al apoyo del Instituto Colombiano de Antropología e Historia.
  2. Creemos que lo correcto debió haber sido gyc.
  3. Fotografía tomada del R.M. 158 de la Biblioteca Nacional de Colombia, gracias a la colaboración de su Coordinador de Colecciones y Servicios.