De Muysc cubun - Lengua Muisca

m (Texto reemplaza - '|fuente = Manuscrito 158 BNC' a '')
m
(No se muestran 11 ediciones intermedias del mismo usuario)
Línea 1: Línea 1:
 
{{trascripcion_158
 
{{trascripcion_158
 
 
|seccion = Vocabulario
 
|seccion = Vocabulario
 
|anterior = fol 72r
 
|anterior = fol 72r
 
|siguiente = fol 73r
 
|siguiente = fol 73r
|foto = Manuscrito_158_BNC_vocabulario_-_fol_72v.jpg
+
|foto = Manuscrito_158_BNC_Vocabulario_-_fol_72v.jpg
 +
|morfo_d =
 +
<br>
 +
# Ensordeçer &#61;  '''[[z-|z]][[cuhupquansuca]]''' &#61;<br>
 +
# Ensuçíar &#61;  '''[[z-|z]][[muyhyzysuca]]''' &#61;<br>
 +
# Ensuçíarse &#61;  '''[[z-|z]][[muyhyzynsuca]]''' &#61;<br>
 +
# Entenado o entenada &#61;  '''[[z-|z]][[quyhy]]c [[pquasqua|pquaia]] [[i-|i]][[chuta]]''',  mi entenado,  '''[[m-|m]][[quyhy|quy'''[-] <br> '''hy]]c [[pquasqua|pquaia]] [[m-|m]][[chuta]]''',  tu entenado &#61; '''[[a-|a]][[quyhy]]c [[pquasqua|pquaia]] [[a-|a]][[chuta]]'''  su <br> entenado &#61;<br>
 +
# Entender &#61;  '''[[-m|m]][[nypquasuca]]''',  partos<ref>Abreviatura de “participios”.</ref>:  '''[[cha-|cha]][[nypquasuca]], [[cha-|cha]][[nypquasuca|nypqua'''[-] <br> '''oa]]''' &#61;<br>
 +
# Entendí Crei  penʃe &#61;  '''[[z-|ze]][[-g|g]][[usqua(2)|usqua]]''',  Con partisìpìo y eſta letra, '''[[-c|C]]''', <br> pueſta al fin del partisípío  Como, entendí que auías confesa[-]<br> do,  '''[[confesar|Confesar]] [[ma-|ma]][[quysqua|quyia]][[-c|c]] [[z-|ze]][[-g|g]][[usqua(2)|uque]]''',  uease lo que se sigue <br> 
 +
# Entendi que pedro auía benído &#61;  '''[[Pedro]] [[husqua|huca]][[-c|c]] [[z-|ze]][[-g|g]][[usqua(2)|uque]]''' &#61;<br>
 +
# Entendi allarlo &#61;  '''[[cha-|cha]][[istysuca|histanynga]][[-c|c]] [[z-|ze]][[-g|g]][[usqua(2)|uque]]''' &#61;<br>
 +
# Entendi ʠ llouía &#61;  '''[[tansuca|tanuca]][[-c|c]] [[z-|ze]][[-g|g]][[usqua(2)|uque]]''' &#61;<br>
 +
# Entendi que no auias venído &#61; '''[[m-|m]][[husqua|hu]][[-za|za]][[-c|c]] [[z-|ze]][[-g|g]][[usqua(2)|uque]]''',  asi se dise con <br> El verbo negatíuo &#61;<br>
 +
# Entendi que no uendriaʃ &#61;  '''[[m-|m]][[husqua|hu]][[-zinga|zinga]][[-c|c]] [[z-|ze]][[-g|g]][[usqua(2)|uque]]''' &#61;<br>
 +
# Entendi que era pedro &#61; '''[[Pedro|pedro]] [[z-|ze]][[-g|g]][[usqua(2)|uque]]''' así se díʃe q.<sup>do</sup> no ai otro Vbo mas <br> del suſtantiuo  porque El Vbo ʃuſbtantíuo no tiene partiçìpio, <br> sí no es que se dise por el Vbo: '''[[z-|Ze]][[guene]]'''. diçiendo  '''[[Pedro|pedro]]<s>,</s>[[-c|c]] [[a-|a]][[guene|gue'''[-]<br> '''cua]][[-c|c]] [[z-|ze]][[-g|g]][[usqua(2)|uque]]''' &#61;<br>
 +
# Entendi que no eras tu &#61;  '''[[mue]] [[nza]][[-c|c]] [[z-|ze]][[-g|g]][[usqua(2)|uque]]''',  así se diʃe con el sus-<br> btantíuo negatíuo &#61;<br>
 +
# Entendi que no era pedro &#61;  '''[[Pedro]] [[nza]][[-c|c]] [[z-|ze]][[-g|g]][[usqua(2)|uque]]''' &#61;<br>
 +
# Entendi que lo auia &#61;  '''[[a-|a]][[guene|guecua]][[-c|c]] [[z-|ze]][[-g|g]][[usqua(2)|uque]]''' &#61;<br>
 +
# Entendi que era uerdad &#61;  '''[[ocasa]][[-c|c]] [[z-|ze]][[-g|g]][[usqua(2)|uque]]''' &#61;<br>
 +
# Entiendo que es uerdad &#61;  '''[[ocasa]][[-c|c]] [[z-|ze]][[-g|g]][[usqua(2)|usqua]]''' <br>
 +
# Entendere que no es El &#61; '''[[ys]] [[nza]][[-c|c]] [[z-|ze]][[-g|g]][[usqua(2)|unga]]''' &#61;<br>
 +
{{der|Entendí &#61;}}
 +
 
 
|texto =
 
|texto =
  
 
+
Ensordeçer. '''Zeuhupquansuca'''.<br>
Ensordeçer. Zeuhupquansuca.
+
Ensuçiar. '''Zmuyhyzysuca'''.<br>
 
+
Ensuçiarse. '''Zmuyhyzynsuca'''.<br>
 
+
Entenado o entenada. '''Zquyhyc pqua ia ichuta''', mi entenado; '''mquyhyc pqua ia mchuta''', tu entenado; '''aquyhyc pqua ia achuta''', su entenado.<br>
Ensuçiar. Zmuyhyzysuca.
+
Entender. '''Mnypquasuca'''. Part[icipi]os: '''chinypquasuca, chanypquaoa'''.<br>
 
+
Entendí, creí, pensé. '''Zegusqua''', con partisipio y esta letra '''c''' puesta al fin del partisipio, como, entendí que auias confesado, '''confesar maquyiac zeguque'''. Uéase lo que se sigue.<br>
 
+
Entendí que Pedro auía benido. '''Pedro hucac zeguque'''.<br>
Ensuçiarse. Zmuyhyzynsuca.
+
Entendí allarlo. '''Chahistanyngac zeguque'''.<br>
 
+
Entendí q[ue] llouía. '''Tanucac zeguqu'''e.<br>
 
+
Entendí que no auías venido. '''Mhuzac zeguque'''. Así se di se con el verbo negatiuo.<br>
Entenado o entenada. Zquyhyc pqua ia ichuta, mi ente¬nado; mquyhyc pqua ia mchuta, tu entenado; aquy¬hyc pqua ia achuta, su entenado.
+
Entendí que no uendrías. '''Mhuzingac zeguque'''.<br>
 
+
Entendí que era Pedro. '''Pedro zeguque'''. Así se dise q[uan]do no ai otro v[er]bo más del sustantiuo, porque el v[er]bo susbtantiuo no tiene partiçipio si no es que se dise por el v[er]bo '''zeguene''', diçiendo, '''Pedroc aguecuac zeguque'''.<br>
 
+
Entendí que no eras tú. '''Muenzac zeguque'''. Así se dise con el susbtantiuo negatiuo.<br>
Entender. Mnypquasuca. Part[icipi]os: chinypquasuca, chanypquaoa.  
+
Entendí que no era Pedro. '''Pedro nzac zeguque'''.<br>
 
+
Entendí que lo auía. '''Aguecuac zeguque'''.<br>
 
+
Entendí que era uerdad. '''Ocasac zeguque'''.<br>
Entendí, creí, pensé. [[Zegusqua]], con partisipio y esta letra c puesta al fin del partisipio, como, entendí que auias confesado, confesar maquyiac zeguque. Uéase lo que se sigue.
+
Entiendo que es uerdad. '''Ocasac zegusqua'''.<br>
 
+
Entenderé que no es él '''Ys nzac zegunga'''.<br>
 
 
Entendí que Pedro auía benido. Pedro hucac zeguque.
 
 
 
 
 
Entendí allarlo. Chahistanyngac zeguque.
 
 
 
 
 
Entendí q[ue] Ilouía. Tanucac zeguque.
 
 
 
 
 
Entendí que no auías venido. Mhuzac zeguque. Así se di se con el verbo negatiuo.
 
 
 
 
 
Entendí que no uendrías. Mhuzingac zeguque.
 
 
 
 
 
Entendí que era Pedro. Pedro zeguque. Así se dise q[uan]do no ai otro v[er]bo más del sustantiuo, porque el v[er]bo susbtantiuo no tiene partiçipio si no es que se dise por el v[er ]bo zeguene, diçiendo, Pedroc aguecuac zeguque.
 
 
 
 
 
Entendí que no eras tú. Muenzac zeguque. Así se dise con el susbtantiuo negatiuo.
 
 
 
 
 
Entendí que no era Pedro. Pedro nzac zeguque.
 
 
 
 
 
Entendí que lo auía. Aguecuac zeguque.
 
 
 
 
 
Entendí que era uerdad. Ocasac zeguque.
 
 
 
 
 
Entiendo que es uerdad. Ocasac zegusqua.
 
 
 
 
 
Entenderé que no es él Ys nzac zegunga.
 
  
 
}}
 
}}

Revisión del 23:56 21 mar 2019

Lematización[1]

  1. Ensordeçer = zcuhupquansuca =
  2. Ensuçíar = zmuyhyzysuca =
  3. Ensuçíarse = zmuyhyzynsuca =
  4. Entenado o entenada = zquyhyc pquaia ichuta, mi entenado, mquy[-]
    hyc
    pquaia mchuta
    , tu entenado = aquyhyc pquaia achuta su
    entenado =
  5. Entender = mnypquasuca, partos[2] : chanypquasuca, chanypqua[-]
    oa
    =
  6. Entendí Crei penʃe = zegusqua, Con partisìpìo y eſta letra, C,
    pueſta al fin del partisípío Como, entendí que auías confesa[-]
    do, Confesar maquyiac zeguque, uease lo que se sigue
  7. Entendi que pedro auía benído = Pedro hucac zeguque =
  8. Entendi allarlo = chahistanyngac zeguque =
  9. Entendi ʠ llouía = tanucac zeguque =
  10. Entendi que no auias venído = mhuzac zeguque, asi se dise con
    El verbo negatíuo =
  11. Entendi que no uendriaʃ = mhuzingac zeguque =
  12. Entendi que era pedro = pedro zeguque así se díʃe q.do no ai otro Vbo mas
    del suſtantiuo porque El Vbo ʃuſbtantíuo no tiene partiçìpio,
    sí no es que se dise por el Vbo: Zeguene. diçiendo pedro,c ague[-]
    cua
    c zeguque
    =
  13. Entendi que no eras tu = mue nzac zeguque, así se diʃe con el sus-
    btantíuo negatíuo =
  14. Entendi que no era pedro = Pedro nzac zeguque =
  15. Entendi que lo auia = aguecuac zeguque =
  16. Entendi que era uerdad = ocasac zeguque =
  17. Entiendo que es uerdad = ocasac zegusqua
  18. Entendere que no es El = ys nzac zegunga =
Entendí =
Fotografía[3]
Manuscrito 158 BNC Vocabulario - fol 72v.jpg

Referencias

  1. Lematización realizada manualmente por Diego F. Gómez, usando como base a Gómez & Torres. Transcripción Raro Manuscrito 158 BNC. ICANH. 2014. Esta lematización se realizó gracias al apoyo del Instituto Colombiano de Antropología e Historia.
  2. Abreviatura de “participios”.
  3. Fotografía tomada del R.M. 158 de la Biblioteca Nacional de Colombia, gracias a la colaboración de su Coordinador de Colecciones y Servicios.