m |
m |
||
Línea 5: | Línea 5: | ||
|MORFOLOGIA = | |MORFOLOGIA = | ||
}} | }} | ||
+ | |||
+ | {{I| sk. tr. | Conducir de un lugar a otro. Relativo de ''miskua''. Requiere de adverbio.}} (Imperativo: ''[[imp::to]]''. Intransitivo: ''miskua''.). | ||
+ | {{voc_158|Pasar a otra cosa. ''Btasqua'', verbo actiuo corespondiente de ''zemisqua'', que es neutro y significa, pasar la misma cosa, y júntase con todos los aduerbios que ''zemisqua'', de manera que todo lo q[ue] se puede desir con ''zemisqua'', quando significa pasar, se puede desir actiuo con ''btasqua'', como para desir, pásate acá, se dise, ''sihic si amiu''; pues, conforme a esto, para desir, pásalo acá, se dirá ''sihic sito''; pasa adelante, ''ai amiu''; pasaba delante, ''aito'', y así de todos los demás.|fol 95v}} | ||
+ | |||
+ | {{sema|miskua-taskua}} | ||
+ | |||
+ | :1. '''yban b~'''. Despegar, separar. | ||
+ | {{voc_158|Despegar. ''Yban btasqua''.<br> | ||
+ | Despegarse. ''Yban zemisqua''.|fol 56r}} | ||
+ | |||
+ | ::1.1. '''-yban abtas'''. Apartar. | ||
+ | {{voc_158|Apartar. ''Yban btasqua''. Yo aparto d[e] él, ''zyban abtasqua''; él aparta de mí, ''myban abtasqua''; él aparta de ti, etc. Esta es la construçión.<br> | ||
+ | Apartarse. ''Yban zemisqua''. Con la misma construçión.|fol 17v}} | ||
+ | |||
+ | :2. '''umys b~'''. Pasar, tragar. | ||
+ | {{voc_158|Pasar por el tragadero. ''Umys btasqua''.<br> | ||
+ | Pasarse por el tragadero. ''Umys amisqua''.|fol 95v}} | ||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | :1. '''guas b~'''. Bajar. | ||
+ | {{voc_158|Alcançar lo questá en alto. ''Guas btasqua''.|fol 10v}} | ||
+ | {{voc_158|Descolgar. ''Guas btasqua''.|fol 54r}} | ||
+ | {{voc_158|Peinar. ''Cuhuza bohoza zye guas btasqua''.|fol 98r}} | ||
+ | |||
+ | :2. '''guan b~'''. Botar hacia abajo. | ||
+ | {{voc_158|Derribar de lo alto. ''Guan btasqua''.|fol 54r}} | ||
+ | {{voc_158|Arrojar otra cosa al agua. ''Siec guan btasqua''.|fol 20r}} | ||
+ | {{voc_158|Echar de lo alto. ''Guan btasqua''.|fol 65r}} | ||
+ | {{voc_158|Echar algo al agua arrojándolo. ''Siec guan btasqua''.|fol 64r}} | ||
+ | |||
+ | :3. '''hui b~'''. Meter algo dentro. | ||
+ | {{voc_158|Entrar otra cosa, meterla dentro. ''Hui btasqua''.|fol 73r}} | ||
+ | |||
+ | :4. '''in b~'''. Hundir en el agua. | ||
+ | {{voc_158|Hundir en el agua. ''In btasqua''.|fol 82r}} | ||
+ | |||
+ | :5. '''zos b~'''. Colocar en lo alto. | ||
+ | {{voc_158|Arrojar, echar en alguna parte alta alguna cosa. ''Zos btasqua''.|fol 20r}} | ||
+ | |||
+ | :6. '''guat b~'''. Arrojar en alto. | ||
+ | {{voc_158|Arrojar en alto. ''Guate btasqua''.|fol 20r}} | ||
+ | |||
+ | :7. '''yk b~'''. Pasarlo, es decir, llevarlo a otro lugar. | ||
+ | {{voc_158|Echar una cosa en otra, generalmente. ''Yc btasqua, chahac to'', échamela; ''mahac btanga'', échatela, ''yc mataia''.|fol 64r}} | ||
+ | {{voc_158|Pegar fuego a otra cosa. ''Gataz yc btasqua''.|fol 96v}} | ||
+ | {{voc_158|Echarle mediçina. ''Mediçina yc btasqua''.|fol 64v}} | ||
+ | {{voc_158|Echar más. ''Ingue yc btasqua''.|fol 64v}} | ||
+ | |||
{{I| sk. intr. | Abrir.}} | {{I| sk. intr. | Abrir.}} | ||
Línea 77: | Línea 128: | ||
{{voc_158|Acometer, arremeter, enbestir en el enemigo. ''Obac itasqua''.|fol 4v}} | {{voc_158|Acometer, arremeter, enbestir en el enemigo. ''Obac itasqua''.|fol 4v}} | ||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
Revisión del 03:41 29 ene 2012
Pasar a otra cosa. Btasqua, verbo actiuo corespondiente de zemisqua, que es neutro y significa, pasar la misma cosa, y júntase con todos los aduerbios que zemisqua, de manera que todo lo q[ue] se puede desir con zemisqua, quando significa pasar, se puede desir actiuo con btasqua, como para desir, pásate acá, se dise, sihic si amiu; pues, conforme a esto, para desir, pásalo acá, se dirá sihic sito; pasa adelante, ai amiu; pasaba delante, aito, y así de todos los demás. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 95v Ms. 158. Voc. fol. fol 95v
Ver también "miskua-taskua":
- 1. yban b~. Despegar, separar.
Despegar. Yban btasqua.
Despegarse. Yban zemisqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 56r Ms. 158. Voc. fol. fol 56r
- 1.1. -yban abtas. Apartar.
Apartar. Yban btasqua. Yo aparto d[e] él, zyban abtasqua; él aparta de mí, myban abtasqua; él aparta de ti, etc. Esta es la construçión.
Apartarse. Yban zemisqua. Con la misma construçión. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 17v Ms. 158. Voc. fol. fol 17v
- 2. umys b~. Pasar, tragar.
Pasar por el tragadero. Umys btasqua.
Pasarse por el tragadero. Umys amisqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 95v Ms. 158. Voc. fol. fol 95v
- 1. guas b~. Bajar.
Alcançar lo questá en alto. Guas btasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 10v Ms. 158. Voc. fol. fol 10v
Descolgar. Guas btasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 54r Ms. 158. Voc. fol. fol 54r
Peinar. Cuhuza bohoza zye guas btasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 98r Ms. 158. Voc. fol. fol 98r
- 2. guan b~. Botar hacia abajo.
Derribar de lo alto. Guan btasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 54r Ms. 158. Voc. fol. fol 54r
Arrojar otra cosa al agua. Siec guan btasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 20r Ms. 158. Voc. fol. fol 20r
Echar de lo alto. Guan btasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 65r Ms. 158. Voc. fol. fol 65r
Echar algo al agua arrojándolo. Siec guan btasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 64r Ms. 158. Voc. fol. fol 64r
- 3. hui b~. Meter algo dentro.
Entrar otra cosa, meterla dentro. Hui btasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 73r Ms. 158. Voc. fol. fol 73r
- 4. in b~. Hundir en el agua.
Hundir en el agua. In btasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 82r Ms. 158. Voc. fol. fol 82r
- 5. zos b~. Colocar en lo alto.
Arrojar, echar en alguna parte alta alguna cosa. Zos btasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 20r Ms. 158. Voc. fol. fol 20r
- 6. guat b~. Arrojar en alto.
Arrojar en alto. Guate btasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 20r Ms. 158. Voc. fol. fol 20r
- 7. yk b~. Pasarlo, es decir, llevarlo a otro lugar.
Echar una cosa en otra, generalmente. Yc btasqua, chahac to, échamela; mahac btanga, échatela, yc mataia. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 64r Ms. 158. Voc. fol. fol 64r
Pegar fuego a otra cosa. Gataz yc btasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 96v Ms. 158. Voc. fol. fol 96v
Echarle mediçina. Mediçina yc btasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 64v Ms. 158. Voc. fol. fol 64v
Echar más. Ingue yc btasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 64v Ms. 158. Voc. fol. fol 64v
Ver también "maskua-taskua":
- 1. ytas a~. Abrirse, desenvolver o desdoblarse.
Abrir fuera de lo que es puerta = Ytasbtasqua. Abrirse correlativo de este = Ytasatasqua. [sic] (Giraldo & Gómez, 2011) - 2r Ms. 2924. fol. fol 2r
- 2. kyhyk a~.
Ver también "maskua-taskua":
- 1. ytas b~. Abrirse, desenvolver o desdoblarse.
Abrir, esto es, desenboluer, desdoblar. Ytas btasqua.// Abrirse desta manera. Ytas atasqua. Abierto estar assí. Ytas atene. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 2v Ms. 158. Voc. fol. fol 2v
- 2. kyhyk a~. Cerrar.
Çerrar. Quyhyc btasqua.
Çerrado estar. Quyhyc atyene. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 46v Ms. 158. Voc. fol. fol 46v
- 3. fak b~. Sacar.
Sacar al sol. Suac fac zemasqua.
Sacar echando fuera. Fac btasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 112r Ms. 158. Voc. fol. fol 112r
Echar fuera. Fac btasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 64r Ms. 158. Voc. fol. fol 64r
- 4. gannyk b~. Pasar entre renglones.
Pasar entre rrenglones. Gannyc btasqua.
Pasarse entre rrenglones. Gannyc zemasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 96r Ms. 158. Voc. fol. fol 96r
- 5. sakan b~. Partir.
Partir. Sacan btasqua.
Partirse. Sacan amasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 94r Ms. 158. Voc. fol. fol 94r
- 2 tei b~. Abollar.
Abollar. Tei btasqua.
Abollarse. Tei amasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 2r Ms. 158. Voc. fol. fol 2r
- 3. chues b~. Destetar.
Destetar. Chues btasqua.
Destetarse. Chues zmasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 57v Ms. 158. Voc. fol. fol 57v
- 4. guan b~. Arrojar algo.
Echarlo de la torre abajo. Torre gen guan btasqua.
Echarse de la torre abajo. Zytas torre gen guan zemasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 65r Ms. 158. Voc. fol. fol 65r
- ! Menear.
Cola menear. Asuhuca zabtasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 40v Ms. 158. Voc. fol. fol 40v
- ! ys b~. Desprenderse.
Quitarse, desasirse, desencajarse. Ys amasqua.
Quitar assí. Ys btasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 107v Ms. 158. Voc. fol. fol 107v
Asentarse un pie cruzado sobre otro. Gaze itasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 20v Ms. 158. Voc. fol. fol 20v
Acometer, arremeter, enbestir en el enemigo. Obac itasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 4v Ms. 158. Voc. fol. fol 4v
- 1. hui b~. Entrar multitud de personas.
Entrar uno. Hui zemisqua.
Entrar número de ellos. Hui chigusqua.
Entrar proseçión o multitud de jente junta. Hui btasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 73r Ms. 158. Voc. fol. fol 73r
- 1. Escoger.
Escojer. Ys btasqua [o] ys zebiosuca [o] ys zemicusuca. Ymperatiuo, ysieu. Partisipios: ys chaieusuca, ys chaieua, ys chaieunynga. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 74r Ms. 158. Voc. fol. fol 74r
- 2. Faltar.
Faltar a misa. Misaz ys btasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 76r Ms. 158. Voc. fol. fol 76r
Faltar = Zegueza. l. ysbtasqua. utrinan ysbta. falte á la Doctrina. [sic] (Giraldo & Gómez, 2011) - 40r Ms. 2924. fol. fol 40r
Faltar, zafarse, escabullirse, escusarse. Ys zemasqua. [sic] (Gómez & Torres, 2013) - 76r Ms. 158. Voc. fol. fol 76r