De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
m
Línea 8: Línea 8:
 
<center><h3>SONETO.<ref>Este análisis morfológico se basa en el realizado por Nicholas Ostler pero discrepa en la interpretación de algunos lexemas. Para mayor información ver '''Nicholas Ostler'''. "Fray Bernardo de Lugo: Two Sonnets in Muisca."</ref></h3></center>
 
<center><h3>SONETO.<ref>Este análisis morfológico se basa en el realizado por Nicholas Ostler pero discrepa en la interpretación de algunos lexemas. Para mayor información ver '''Nicholas Ostler'''. "Fray Bernardo de Lugo: Two Sonnets in Muisca."</ref></h3></center>
  
# {{morfo|[[muysca|Mvɣſca]] [[micâta]] [[cubun]] [[cho|cħo]][[-c|qɣ]] [[ucansuca|vcaſûca]]|
+
# {{morfo|[[muysca|Mvɣſca]] [[micâta]] [[cubun]] [[cħo]][[-|qɣ]] [[ucansuca|vca]][[-sûca|ſûca]]|
Varias personas que saben bien la lengua}}
+
Una persona distinta que sabe bien la lengua}}
# {{morfo|[[ia|Hi<sup>a</sup>]][[haco|aqû]][[m-|n]][[han|hân]] [[chi-|cħi]][[chichuasuca|cħiranɣnga]], [[huc|hoc]][[a-|â]][[b-|b]][[gasqua|ga]][[nân]]|
+
# {{morfo|[[hiaqû|Hiaqû]] [[m-|n]][[han|hân]] {{cam1|[[cħi-|cħi]][[cħuasuca|cħira]][[-nɣnga|nɣnga]]|cħicħuanɣnga}}, [[huc|hoc]] [[a-|â]][[-b|b]][[gasqua|ga]][[nân]]|
Cuando la enseñen, cómo la aprenderemos? }}
+
Si la enseña, cómo la aprenderemos? }}
# {{morfo|'''Libros''', [[cubun]] [[yn|ɣn]] [[ucansuca|ucanɣnga]], [[a-|a]][[b-|b]] [[chihisqua|chihiquɣ]][[nân]],|
+
# {{morfo|'''Libros''', [[cubun]] [[yn|ɣn]] [[ucansuca|ucanɣnga]], [[a-|a]][[-b|b]] [[chihisqua|chihiquɣ]][[nân]],|
 
Si la escribió, conocerán la lengua de los libros}}
 
Si la escribió, conocerán la lengua de los libros}}
# {{morfo|[[a-|A]][[pquyquychie|puɣqɣ chiê]] [[-z|ʒh]][[a-|a]][[guene|guenɣ]] [[yc|yqɣ]] [[a-|a]][[b-|n]][[gusqua|guſûca]]|
+
# {{morfo|[[a-|A]][[pquyquychie|puɣqɣ chiê]] [[-z|ʒh]][[a-|a]][[guene|guenɣ]] [[yc|yqɣ]] [[a-|a]][[-n-|n]][[gusqua|guſûca]]|
Dice a aquel tiene entendimiento.}}
+
Dice a aquel tiene entendimiento.}}<br><br>
 
 
 
 
 
# {{morfo|[[ɣngâ]] [[xis|xis]] [[chi-|chi]][[kubun|cubun]] [[ɣqɣ]] [[umzansuca|vmʒhansûca]]|
 
# {{morfo|[[ɣngâ]] [[xis|xis]] [[chi-|chi]][[kubun|cubun]] [[ɣqɣ]] [[umzansuca|vmʒhansûca]]|
 
y oscurece esta, nuestra lengua}}
 
y oscurece esta, nuestra lengua}}
 
# {{morfo|[[m-|Vm]][[pquyquy|puɣqɣ]] [[chie(2)|chie]][[-z|ʒhɣ]] [[hysca|hɣſquî]] [[nza|ɣnʒha]][[-sasan|ſasân]]}}
 
# {{morfo|[[m-|Vm]][[pquyquy|puɣqɣ]] [[chie(2)|chie]][[-z|ʒhɣ]] [[hysca|hɣſquî]] [[nza|ɣnʒha]][[-sasan|ſasân]]}}
 
# {{morfo|[[muyia|Muɣya]][[-s|s]] [[a-|a]][[gasqua|gaʒhînga]], [[nga(2)|ɣnga]] [[ys|yſ]][[quihicha|qhicħa]][[-n|n]]}}
 
# {{morfo|[[muyia|Muɣya]][[-s|s]] [[a-|a]][[gasqua|gaʒhînga]], [[nga(2)|ɣnga]] [[ys|yſ]][[quihicha|qhicħa]][[-n|n]]}}
# {{morfo|[[za|ʒga]][[-c|qy]] [[sua|ſuâ]][[-sa|ſâ]] [[ma-|ma]][[bie|biê]] [[yquy|yqɣ]] [[vm-|vm]][[sunsuca|ſunſûcà]].}}
+
# {{morfo|[[za|ʒga]][[-c|qy]] [[sua|ſuâ]][[-sa|ſâ]] [[ma-|ma]][[bie|biê]] [[yquy|yqɣ]] [[vm-|vm]][[sunsuca|ſunſûcà]].}}<br><br>
 
 
 
 
 
# '''Arte''' [[yn|ɣn]][[chi-|chi]][[chichuasuca|cħicħua nɣnga]] [[ie|yê]] [[m-|vm]][[quysqua|qy]][[nan|nân]],<br>
 
# '''Arte''' [[yn|ɣn]][[chi-|chi]][[chichuasuca|cħicħua nɣnga]] [[ie|yê]] [[m-|vm]][[quysqua|qy]][[nan|nân]],<br>
# [[ipkua(2)|Ipqua]] [[bohoza|bhoʒa]] [[nua|noa]][[-be|bê]] [[vm-|vm]][[chie(2)|chiê]] [[chi-|chi]][[b-|b]] [[quysqua|qɣngâ]]
+
# [[ipkua(2)|Ipqua]] [[bohoza|bhoʒa]] [[nua|noa]][[-be|bê]] [[vm-|vm]][[chie(2)|chiê]] [[chi-|chi]][[-b|b]] [[quysqua|qɣngâ]]
# [[cone|Con]] [[muysca|Muɣſca]] [[atabe|atabê]] [[vm-|vm]][[quysqua|qɣ]] [[ie|yê]] [[a-|a]][[misqua|miʒhinga]].
+
# [[cone|Con]] [[muysca|Muɣſca]] [[atabe|atabê]] [[vm-|vm]][[quysqua|qɣ]] [[ie|yê]] [[a-|a]][[misqua|miʒhinga]].<br><br>
 
 
 
 
 
# [[nga(2)|ɣnga]] [[xis]] [[qɣca]][[-ca|câ]] [[vm-|vm]][[gue|guɣ]] [[nohocan|nhocân]];
 
# [[nga(2)|ɣnga]] [[xis]] [[qɣca]][[-ca|câ]] [[vm-|vm]][[gue|guɣ]] [[nohocan|nhocân]];
 
# [[muysca|Muyſcà]] [[vm-|vm]][[guɣ]] [[ypqua|ɣpqua]][[-na|nâ]] [[sihic|xhicâ]] ([[a-|a]])[[gusqua|gungâ]],
 
# [[muysca|Muyſcà]] [[vm-|vm]][[guɣ]] [[ypqua|ɣpqua]][[-na|nâ]] [[sihic|xhicâ]] ([[a-|a]])[[gusqua|gungâ]],

Revisión del 16:19 24 ene 2023

Descarga e instala la fuente "Lucida Console Muysccubun" para visualizar corretamente el contenido de la Gramática de Lugo

SONETO.[1]

Mvɣſca micâta cubun cħoqɣ vca-
ſûca,
Hiaqûnhân cħicħiranɣnga, hocâbga-
  nân,
Libros, cubun ɣn vcanɣnga, ab chihi-
  qɣnân,
Apuɣqɣ chiê ʒhaguenɣ ɣqɣ anguſûca

  ɣngâ xis chicubun ɣqɣ vmʒhansûca
Vmpuɣqɣ chieʒhɣ hɣſquî ɣnʒhaſasân
Muɣyas agaʒhînga, ɣnga ɣſqhicħan
ʒgaqɣ ſuâſâ mabiê ɣqɣ vmſunſûcà.

  Arte ɣnchicħicħua nɣnga yê vmqɣ
  nân,
Ipqua bhoʒa noabê vmchiê chibqɣngâ
Con Muɣſca atabè vmqɣ yê amiʒhin-
  ga.

  ɣnga xis qɣcacâ vmguɣ nhocân;
Muɣſcà vmguɣ ɣpquanâ xhicâ gungâ,
Vmhɣca Bernardo vqûqɣ abhâqɣn-

  ʒhînga.
Lematización[2]

SONETO.[1]

Mvɣſca micâta cubun cħoqɣ vca-
ſûca,
Hiaqûnhân cħicħiranɣnga, hocâbga-
  nân,
Libros, cubun ɣn vcanɣnga, ab chihi-
  qɣnân,
Apuɣqɣ chiê ʒhaguenɣ ɣqɣ anguſûca

  ɣngâ xis chicubun ɣqɣ vmʒhansûca
Vmpuɣqɣ chieʒhɣ hɣſquî ɣnʒhaſasân
Muɣyas agaʒhînga, ɣnga ɣſqhicħan
ʒgaqɣ ſuâſâ mabiê ɣqɣ vmſunſûcà.

  Arte ɣnchicħicħua nɣnga yê vmqɣ
  nân,
Ipqua bhoʒa noabê vmchiê chibqɣngâ
Con Muɣſca atabè vmqɣ yê amiʒhin-
  ga.

  ɣnga xis qɣcacâ vmguɣ nhocân;
Muɣſcà vmguɣ ɣpquanâ xhicâ gungâ,
Vmhɣca Bernardo vqûqɣ abhâqɣn-

  ʒhînga.
Fotografía[3]
Gramatica Lugo II v.jpg


Referencias

  1. Nicholas Ostler analiza este y el siguiente soneto en un artículo titulado Fray Bernardo de Lugo: Two Sonnets in Muisca. En él, Ostler evidencia la existencia de erratas y las corrige según su interpretación, adicionalmente realiza un análisis morfológico de los dos sonetos y traduce su contenido al inglés.
  2. Lematización morfológica realizada manualmente por Diego F. Gómez, usando como base a Gómez et Al. Transcripción Gramática de Lugo.
  3. Fotografía tomada de Fray Bernardo de Lugo. Gramatica en la Lengva General del Nvevo Reyno, llamada Mosca. Volumen de la Biblioteca Luis Ángel Arango, volumen del Instituto Caro y Cuervo (Gramática de Pasca), volumen de la Biblioteca Pública de Nueva York y facsímil del volumen de la Universidad del Rosario. Bogotá Colombia. 2004. Digitalizado por Jorge Yopasá Cárdenas.