De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
m
 
(No se muestran 18 ediciones intermedias del mismo usuario)
Línea 7: Línea 7:
  
 
<br>
 
<br>
# Çerca  adverbio de mouimiento &#61; '''[[angua(2)|angua]][[-c|c]]''',  {{lat|Vg.<sup>a</sup>}} llegate çerca  <br> '''[[angua(2)|angua]][[-c|c]] [[a-|a]][[quysqua|quy]][[-u|u]]'''.  uete çerquita. '''[[angua(2)|angua]][[-c|c]] [[angua(2)|angua]]<sup>[[-c|c]]</sup> [[cuhu]][[-c|c]] [[nasqua|si]][[-u|u]]''' &#61;<br>
+
# Çerca  adverbio de mouimiento &#61; '''[[angua(2)|angua]][[-c|c]]''',  {{lat|Vg.<sup>a</sup>}} llegate çerca  <br> '''[[angua(2)|angua]][[-c|c]] [[a-|a]][[quysqua|quy]][[-u|u]]'''.  uete çerquita. '''[[angua(2)|angua]][[-c|c]] [[angua(2)|angua]]{{an|[[-c|c]]}} [[cuhu]][[-c|c]] [[nasqua|si]][[-u|u]]''' &#61;<br>
# Çercano eſtar a la muerte &#61; '''[[a-|a]][[bgysqua|bgy]][[-nga|nga]][[-z|z]] [[a-|a]][[tequysuca|tequy]][[-ne|ne]]''', {{lat|l,}} '''[[yngua|<sup>yn</sup>ua]][[-z|z]] [[a-|a]][[bgysqua]]''' <br>
+
# Çercano eſtar a la muerte &#61; '''[[a-|a]][[bgysqua|bgy]][[-nga|nga]][[-z|z]] [[a-|a]][[tequysuca|tequy]][[-ne|ne]]''', {{lat|l,}} '''[[ua(3)|ua]][[-z|z]] [[a-|a]][[bgysqua|bgy]][[-squa|squa]]''' <br>
# Çerçenar &#61; '''[[a-|a]][[bosa|bos]] [[-b|b]][[quyhytysuca]]''' &#61;<br>
+
# Çerçenar &#61; '''[[a-|a]][[bosa|bos]] [[-b|b]][[quyhytysuca|quyhyty]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
# Çernir &#61; '''[[-b|b]][[tytysuca]]''' &#61;<br>
+
# Çernir &#61; '''[[-b|b]][[tytysuca|tyty]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
 
# Çernicalo &#61;  '''[[cicui]]''' &#61;<br>
 
# Çernicalo &#61;  '''[[cicui]]''' &#61;<br>
 
# Çernicalo mayor &#61;  '''[[umpa]]''' &#61;<br>
 
# Çernicalo mayor &#61;  '''[[umpa]]''' &#61;<br>
 
# Çerraja yerba, '''[[su quysca]]''' &#61;<br>
 
# Çerraja yerba, '''[[su quysca]]''' &#61;<br>
# Çerrar &#61; '''[[quyhyca|quyhyc]] [[-b|b]][[tasqua]]''' &#61;<br>
+
# Çerrar &#61; '''[[quyhyca|quyhyc]] [[-b|b]][[tasqua|ta]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>
 
# Çerrado eſtar &#61; '''[[quyhyca|quyhyc]]  [[a-|a]][[tasqua|tye]][[-ne|ne]]<ref>No debe interpretarse como el verbo ''tyesuca'', sino como el verbo ''tasqua''.</ref>''' &#61;<br>
 
# Çerrado eſtar &#61; '''[[quyhyca|quyhyc]]  [[a-|a]][[tasqua|tye]][[-ne|ne]]<ref>No debe interpretarse como el verbo ''tyesuca'', sino como el verbo ''tasqua''.</ref>''' &#61;<br>
# Çerrar enparejando no maʃ las puertas &#61;  '''[[fihista|fihiſte]] [[-b|b]][[quysqua]]''' &#61;<br>
+
# Çerrar enparejando no maʃ las puertas &#61;  '''[[fihista|fihiste]] [[-b|b]][[quysqua|quy]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>
# Çerrar la puerta de palíllos Con cabuya &#61;  '''[[gue(2)|gue]][[-z|z]] [[ys]] [[-b|b]][[gasqua]]''', {{lat|l,}} '''[[gue(2)|gue]][[-s|s]] [[-b|b]][[gusqua(3)|gus'''[-]<br> '''qua]]''' &#61;<br>
+
# Çerrar la puerta de palíllos Con cabuya &#61;  '''[[gue(2)|gue]][[-z|z]] [[ys(2)|ys]] [[-b|b]][[gasqua|ga]][[-squa|squa]]''', {{lat|l,}} '''[[gue(2)|gue]][[-s(3)|s]] [[-b|b]][[gusqua(3)|gu]][[-squa|s'''{{an1|-}}<br> '''qua]]''' &#61;<br>
# Çerrado eſtar assi &#61; '''[[gue(2)|gue]][[-z|z]] [[ys]] [[a-|a]][[guene]]''', {{lat|l,}} '''[[gue(2)|gue]][[-s|s]] [[a-|a]][[guene]]''', {{lat|l,}} '''[[?|guete]][[-s|s]] [[a-|a]][[guene]]''' <br>
+
# Çerrado eſtar assi &#61; '''[[gue(2)|gue]][[-z|z]] [[ys(2)|ys]] [[a-|a]][[guene]]''', {{lat|l,}} '''[[gue(2)|gue]][[-s|s]] [[a-|a]][[guene]]''', {{lat|l,}} '''[[gue(2)|gue]][[?|te]][[-s|s]] [[a-|a]][[guene]]''' <br>
# Çerrar los ojos apretando &#61; '''zupqua zebgusqua. mupquagu'''. <br>
+
# Çerrar los ojos apretando &#61; '''[[z-|z]][[upqua]] [[ze-|ze]][[-b|b]][[gusqua(3)|gu]][[-squa|squa]]. [[m-|m]][[upqua]] [[gusqua(3)|gu]]{{an|[[-u|u]]}}'''. <br>
# Çerrados eſtar asi &#61; '''zupquaz aguene''' &#61;<br>
+
# Çerrados eſtar asi &#61; '''[[z-|z]][[upqua]][[-z|z]] [[a-|a]][[guene]]''' &#61;<br>
# Çerrar los ojos absolute &#61; '''zupqua fihiste btasqua''' &#61;<br>
+
# Çerrar los ojos {{lat|absolute|en absoluto}} &#61; '''[[z-|z]][[upqua]] [[fihista|fihiste]] [[-b|b]][[tasqua|ta]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>
# Çerrados eſtar assi &#61;  '''zupqua fihiste atene''' &#61;<br>
+
# Çerrados eſtar assi &#61;  '''[[z-|z]][[upqua]] [[fihista|fihiste]] [[a-|a]][[tasqua|te]][[-ne|ne]]''' &#61;<br>
# Çerrar los ojos ʃuauemente &#61;  '''zupqua fihiste bquysqua. fihi'''[-]<br> '''ste quyu''' &#61;<br>
+
# Çerrar los ojos ʃuauemente &#61;  '''[[z-|z]][[upqua]] [[fihista|fihiste]] [[-b|b]][[quysqua|quy]][[-squa|squa]]. [[fihista|fihi'''{{an1|-}}<br> '''ste]] [[quysqua|quy]][[-u|u]]''' &#61;<br>
# Çerro &#61; '''gua''' &#61;<br>
+
# Çerro &#61; '''[[gua(2)|gua]]''' &#61;<br>
# Çeʃar de deçír o haçer algo &#61;  '''ie zeguzac aga''' &#61;<br>
+
# Çeʃar de deçír o haçer algo &#61;  '''[[ie(5)|ie]] [[ze-|ze]][[-g|g]][[usqua(2)|u]][[-za|za]][[-c|c]] [[a-|a]][[gasqua|ga]]''' &#61;<br>
# Çesped &#61;  '''quichpqua''' &#61;<br>
+
# Çesped &#61;  '''[[quichpqua]]''' &#61;<br>
# Çiego &#61;  '''opqua meza''' &#61;<br>
+
# Çiego &#61;  '''[[opqua meza]]''' &#61;<br>
# Çielo &#61; '''guatquyca''', {{lat|l,}} '''quyca''' &#61;<br>
+
# Çielo &#61; '''[[guat quyca]]''', {{lat|l,}} '''[[quyca]]''' &#61;<br>
# Çieno &#61;  '''usua''' &#61;<br>
+
# Çieno &#61;  '''[[usua]]''' &#61;<br>
# Çiento &#61;  '''gue hyzca''' &#61;<br>
+
# Çiento &#61;  '''[[gue-|gue]][[hyzca]]''' &#61;<br>
# Çiertamente &#61;  '''aguesnuc ocanxinga''' &#61;<br>
+
# Çiertamente &#61;  '''[[a-|a]][[gues]] [[nuca|nuc]] [[ocanxin]][[-nga|{{an|n}}ga]]''' &#61;<br>
 
{{der|cígarra}}
 
{{der|cígarra}}
  
  
 
|morfo_r =
 
 
# Çerrar la puerta de palillos con cabuya. '''[[uê|gue]][[-z|z]] [[ys(2)|ys]] [[-b|b]][[gusqua(3)|gusqua]]''' [o] '''[[uê|gue]][[-s|s]] [[-b|b]][[gusqua(3)|gusqua]]'''.<br>
 
# Çerrado estar assí. '''[[uê|gue]][[-z|z]] [[ys(2)|ys]] [[a-|a]][[guene]]''' [o] '''[[uê|gue]][[-s|s]] [[a-|a]][[guene]]''' [o] '''[[?|guete]][[-s|s]] [[a-|a]][[guene]]'''.<br>
 
# Çerrar los ojos apretando. '''[[-z|Z]][[upqua]] [[z-|ze]][[-b|b]][[gusqua(3)|gusqua]], [[m-|m]][[upqua]] [[gusqua(3)|gusqua|gu]]'''.<br>
 
# Çerrados estar assí. '''[[-z|Z]][[upqua]][[-z|z]] [[a-|a]][[guene]]'''.<br>
 
# Çerrar los ojos {{lat|absolute|Absolutamente}}. '''[[-z|Z]][[upqua]] [[fihiste]] [[-b|b]][[tasqua]]'''.<br>
 
# Çerrados estar assí. '''[[-z|Z]][[upqua]] [[fihiste]] [[a-|a]][[tasqua|tene]]'''.<br>
 
# Çerrar los ojos suauemente. '''[[-z|Z]][[upqua]] [[fihiste]] [[-b|b]][[quysqua]], [[fihiste]] [[quysqua|quyu]]'''.<br>
 
# Çerro. '''[[gua]]'''.<br>
 
# Çesar de deçir o haçer algo. '''[[ie(5)|ie]] [[z-|ze]][[-g|g]][[usqua(2)|u]][[-za|za]][[-c|c]] [[a-|a]][[gasqua|ga]]'''.<br>
 
# Çésped. '''[[quichpqua]]'''.<br>
 
# Çiego. '''<sup>[[a-|a]]</sup>[[upqua|Opqua]] [[muyhyzansuca|me<sup>hy</sup>za]]'''.<br>
 
# Çielo. '''[[guatquyca]]''' [o] '''[[quyca]]'''.<br>
 
# Çieno. '''[[usua]]'''.<br>
 
# Çiento. '''[[gue]] [[hyzca]]'''.<br>
 
# Çiertamente. '''[[a-|a]][[gues]] [[nuca|nuc]] [[ocanxin]][[nga|<sup>n</sup>ga]]'''.<br>
 
  
 
|texto =
 
|texto =

Revisión actual del 13:16 25 mar 2024

Lematización[1]

  1. Çerca adverbio de mouimiento = anguac, Vg.a llegate çerca
    anguac aquyu. uete çerquita. anguac angua[c] cuhuc siu =
  2. Çercano eſtar a la muerte = abgyngaz atequyne, l, uaz abgysqua
  3. Çerçenar = abos bquyhytysuca =
  4. Çernir = btytysuca =
  5. Çernicalo = cicui =
  6. Çernicalo mayor = umpa =
  7. Çerraja yerba, su quysca =
  8. Çerrar = quyhyc btasqua =
  9. Çerrado eſtar = quyhyc atyene[2] =
  10. Çerrar enparejando no maʃ las puertas = fihiste bquysqua =
  11. Çerrar la puerta de palíllos Con cabuya = guez ys bgasqua, l, gues bgus[-]
    qua
    =
  12. Çerrado eſtar assi = guez ys aguene, l, gues aguene, l, guetes aguene
  13. Çerrar los ojos apretando = zupqua zebgusqua. mupqua gu[u].
  14. Çerrados eſtar asi = zupquaz aguene =
  15. Çerrar los ojos absolute[3] = zupqua fihiste btasqua =
  16. Çerrados eſtar assi = zupqua fihiste atene =
  17. Çerrar los ojos ʃuauemente = zupqua fihiste bquysqua. fihi[-]
    ste
    quyu
    =
  18. Çerro = gua =
  19. Çeʃar de deçír o haçer algo = ie zeguzac aga =
  20. Çesped = quichpqua =
  21. Çiego = opqua meza =
  22. Çielo = guat quyca, l, quyca =
  23. Çieno = usua =
  24. Çiento = guehyzca =
  25. Çiertamente = agues nuc ocanxin[n]ga =
cígarra
Fotografía[4]
Manuscrito 158 BNC Vocabulario - fol 46v.jpg

Referencias

  1. Lematización realizada manualmente por Diego F. Gómez, usando como base a Gómez & Torres. Transcripción Raro Manuscrito 158 BNC. ICANH. 2014. Esta lematización se realizó gracias al apoyo del Instituto Colombiano de Antropología e Historia.
  2. No debe interpretarse como el verbo tyesuca, sino como el verbo tasqua.
  3. Traducción del latín: "en absoluto".
  4. Fotografía tomada del R.M. 158 de la Biblioteca Nacional de Colombia, gracias a la colaboración de su Coordinador de Colecciones y Servicios.