De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
m
Línea 30: Línea 30:
 
# Confiar en alguno. dicen asi = '''[[ze-|Ze]][[paba]][[guy]] [[cha(4)|cha]]{{an|[[a-|a]]}}[[chibysuca|chiby]][[-suca|suca]]'''. {{lat|vel}}<br> '''[[cha(4)|cha]]{{an|[[a-|a]]}}[[usqua(2)|gui]][[-squa|squa]]'''. {{lat|l.}} '''[[ze-|Ze]][[paba|pabo]][[guy]] [[ipquabie]] [[zu-|Zu]][[huque|huʠ]] [[a-|a]][[-m|m]][[nysqua|ny]][[-nga|nga]]''' &c.<br>
 
# Confiar en alguno. dicen asi = '''[[ze-|Ze]][[paba]][[guy]] [[cha(4)|cha]]{{an|[[a-|a]]}}[[chibysuca|chiby]][[-suca|suca]]'''. {{lat|vel}}<br> '''[[cha(4)|cha]]{{an|[[a-|a]]}}[[usqua(2)|gui]][[-squa|squa]]'''. {{lat|l.}} '''[[ze-|Ze]][[paba|pabo]][[guy]] [[ipquabie]] [[zu-|Zu]][[huque|huʠ]] [[a-|a]][[-m|m]][[nysqua|ny]][[-nga|nga]]''' &c.<br>
 
# Criado, {{lat|vide infra|Véase más abajo}}. dicen tambien. Vn Español q.<sup>e</sup> tiene por<br> criado un Yndio. '''[[sue|Sue]] [[ata]] [[muysca]][[-s|s]], [[a-|a]],[[chuta]][[guy]]'''. Un Yndio<br> q.<sup>e</sup> tiene por {{cam|criado|padre|Es lo que sugiere el texto en muysca. De igual forma, en el ms. 158, fol. 103r, aparece la misma frase y su equivalencia: Por padre tiene al caçique... '''psihipquas apabague gue'''.}} al Cazique = '''[[muysca]] [[ata]] [[psipqua]][[-s|s]]<ref>Parece haber una coma bajo la "a".</ref>, [[a-|a]][[paba|pa'''-<br> '''ba]][[guy]]'''.<br>
 
# Criado, {{lat|vide infra|Véase más abajo}}. dicen tambien. Vn Español q.<sup>e</sup> tiene por<br> criado un Yndio. '''[[sue|Sue]] [[ata]] [[muysca]][[-s|s]], [[a-|a]],[[chuta]][[guy]]'''. Un Yndio<br> q.<sup>e</sup> tiene por {{cam|criado|padre|Es lo que sugiere el texto en muysca. De igual forma, en el ms. 158, fol. 103r, aparece la misma frase y su equivalencia: Por padre tiene al caçique... '''psihipquas apabague gue'''.}} al Cazique = '''[[muysca]] [[ata]] [[psipqua]][[-s|s]]<ref>Parece haber una coma bajo la "a".</ref>, [[a-|a]][[paba|pa'''-<br> '''ba]][[guy]]'''.<br>
# Componer bien una cosa = '''[[ypquabie]] [[yquy]] [[i-|i]][[zisqua(2)|zi]][[-squa|squa]]'''. pre.<sup>to</sup><br> '''[[i-|I]][[zysqua(2)|zyquy]]'''. Imp.<sup>o</sup> '''[[yquy]] [[a-|a]][[isqua?|ic]][[-u|u]]'''. 2.<sup>o</sup> '''[[yquy]] [[ma-|ma]][[isqua?|ic]][[-a|a]]'''. '''[[i-|I]][[libro|libros]] [[ie(5)|ie]] [[yquy]]'''<br> '''[[i-|I]][[zysqua(3)|zyquy]] [[ita(3)|ita]][[-s|s]] [[a-|a]][[pquane]]'''. yo he compuesto mis libros.
+
# Componer bien una cosa = '''[[ypquabie]] [[yquy]] [[i-|i]][[zisqua(2)|zi]][[-squa|squa]]'''. pre.<sup>to</sup><br> '''[[i-|I]][[zysqua(2)|zyquy]]'''. Imp.<sup>o</sup> '''[[yquy]] [[a-|a]][[zisqua(2)|{{an|z}}ic]][[-u|u]]'''. 2.<sup>o</sup> '''[[yquy]] [[ma-|ma]][[zisqua(2)|{{an|z}}ic]][[-a|a]]'''. '''[[i-|I]][[libro|libros]] [[ie(5)|ie]] [[yquy]]'''<br> '''[[i-|I]][[zysqua(3)|zyquy]] [[ita(3)|ita]][[-s|s]] [[a-|a]][[pquane]]'''. yo he compuesto mis libros.
 
   
 
   
  

Revisión del 10:01 1 may 2023

12.

Capitania de este = Zybyn.

Capitan menor = tybara guê. l. vta. su parcialidad se llama
tambien, vta.

Cara = oba.

Cara à cara = Vbas.

Caracol = Biza.

Carcoma = bompqua. l. toza.

Carcomerse = abompquansuca. l. Atozansuca.

Cardar = Zebchahasuca.

Carga = bgu.

Cargarse = bgu Zebquysqua. l. Zegugosqua. l. bhugosqua. l. Zeb
husqua. l. Zeguhas. l. Zegahan bquyqua.

Cargar á otro = bhu zebquysqua.

Carne = Chihica.

Carrillo de la cara = ychua.

Carrizo = Sune. La mata del carrizo se llama - chicha. l.
Sune guane.

Addictio[1]

Cintura = Zine, mine, &c.

Cinta con q.e se ciñe una persona = ,Z,in, m,in, in zona. mia,
tuia, de aquel.

Cosa de poca importancia = ipquabievahacuʠ. l. mihuʠ zy-
nynga.

Calentura tener = ichigunsuca. l. chiguiu chahan asucune.

Cansado estar = frase = Suente sungo zegen abquy. estoi cansado y molido.

Conocimiento, ò sentido = huichca.

Confiar en alguno. dicen asi = Zepabaguy chachibysuca. vel
chaguisqua. l. Zepaboguy ipquabie Zuhuʠ amnynga &c.

Criado, vide infra[2] . dicen tambien. Vn Español q.e tiene por
criado un Yndio_ Sue ata muyscas, a, chuta guy. Vn Yndio
q.e tiene por criado al Cazique = muysca ata psipquas[3] , apa-
ba guy.

Componer bien una cosa = ypquabie yquy izisqua. pre.to
Izyquy. Imp.o yquy aicu. 2.o yquy maica. I libros ie yquy

Izyquy itas apquane. yo he compuesto mis libros.
Lematización[4]
12.
  1. Capitania de este = Zybyn.
  2. Capitan menor = tybara guê. l. vta. su parcialidad se llama
    tambien, vta.
  3. Cara = [a]oba.
  4. Cara à cara = Vbas.
  5. Caracol = Biza.
  6. Carcoma = bompqua. l. toza.
  7. Carcomerse = abompquansuca. l. Atozansuca.
  8. Cardar = Zebchahasuca.
  9. Carga = bgu.
  10. Cargarse = bgu Zebquysqua. l. Zegugosqua. l. bhugosqua. l. Zeb
    husqua. l. Zeguhas[5] . l. Zegahan bquyqua[6] .
  11. Cargar á otro = bhu zebbquysqua.
  12. Carne = Chihica.
  13. Carrillo de la cara = ychua.
  14. Carrizo = Sune. La mata del carrizo se llama - chicha. l.
    Sune guane.
Addictio[7]
  1. Cintura = Zine, mine, &c.
  2. Cinta con q.e se ciñe una persona = ,Z,in[,] m,in, in zona. mia,
    tuia, de aquel.
  3. Cosa de poca importancia = ipquabie vaha cuʠ. l. mihuʠzy-
    nynga.
  4. Calentura tener = ichigunsuca. l. chigu iu chahan asucune.
  5. Cansado estar = frase = Suente sungo zegen abquy. estoi cansado y molido.
  6. Conocimiento, ò sentido = huichca.
  7. Confiar en alguno. dicen asi = Zepabaguy cha[a]chibysuca. vel
    cha[a]guisqua. l. Zepaboguy ipquabie Zuhuʠ amnynga &c.
  8. Criado, vide infra[8] . dicen tambien. Vn Español q.e tiene por
    criado un Yndio. Sue ata muyscas, a,chutaguy. Un Yndio
    q.e tiene por criado[9] al Cazique = muysca ata psipquas[10] , apa-
    ba
    guy
    .
  9. Componer bien una cosa = ypquabie yquy izisqua. pre.to
    Izyquy. Imp.o yquy a[z]icu. 2.o yquy ma[z]ica. Ilibros ie yquy
    Izyquy itas apquane. yo he compuesto mis libros.


Referencias

  1. Traducción del latín: "Adición".
  2. Traducción del latín: "Véase más abajo".
  3. Parece haber una coma bajo la "a".
  4. Realizada manualmente por Diego F. Gómez.
  5. Creemos que lo correcto debió haber sido Zegahas.
  6. Creemos que lo correcto debió haber sido bquysqua.
  7. Traducción del latín: "Adición".
  8. Traducción del latín: "Véase más abajo".
  9. Creemos que lo correcto debió ser "padre" en lugar de "criado". Es lo que sugiere el texto en muysca. De igual forma, en el ms. 158, fol. 103r, aparece la misma frase y su equivalencia: Por padre tiene al caçique... psihipquas apabague gue.
  10. Parece haber una coma bajo la "a".
  11. Fotografía original en la Real Biblioteca de Palacio.