De Muysc cubun - Lengua Muisca
38.

S.

Saber = Zemucansuca. Suelen decir, chocogue, si se_ macoa, sabes?

Saber el manjar = Zequyxcaque chogue. / Saber mal = Zequyxca ca-
chuenza. l. Zequyxca cahai cague.

Sabrosa cosa = Amuyentan mague. l. Amuysyn mague, l. hienmague[1] ,
l. achuen mague.

Sacar = vaquebzasqua. l. vaquezemasqua. l. vaquebtasqua. l. vaque
zemisqua. este ultim.o es de cosas q.e se doblan y desdoblan, como mantas. &c.

Sacar niguas = muyza vaquebzasqua. l. muyza Zepquasqua.

Sacudir = Zebtytysuca.

Sal = Nygua. Salar = Nygua ys zebiasqua.

Salir = vaque zansuca.

Salir muchas cosas = vaque agusqua. imp.o vacagu.

Salir el pajaro del huebo = supquague. v.g a aumsuca.

Salir el sol = Suazguan amisqua. l. vaca zasqua.

Saliva = quy hyza.

Salpicar idem quod[2] saltar.

Saltar = guatezansuca. l. guatebchahansuca. neutros

Saltear = isapquagosqua.

Salteamiento = sapquago _ sapquaguesca.

Salvar de peligro = Zehiuhyzysuca.

Salvarse ó escapar de peligro = Zehuihyzynsuca.

Sangrar = Zebquihisqua.

Additio.

Sufrir, refrenarse = Zepuyquy zecahamesuca. l. vmsbtasqua.
l. Zepuyquy abgysqua. l. achichy. l. achichahan bcaquyabgysisyne.

Sajar = ybazebgahazysuca.

Sanar á otro = zebchucosuca.

Sanar = ichuensuca.

Sangre = yba.

Sapo = iba.

Sarna = iza. _ Sarnoso. = izaquyn.

Sarna tener asi = izachaanamnyquy. l. chahacami. Zizansuca,
mizansuca, aizansuca. &c.

Sarna menudita = fuza. l. Juize.

Saya de Yndia = fuchaguan.

Secar = Zemuchuasuca.

Secar al humo = ies. l. ieque zebxiquysuca. imp. xicu, maxicua.

Secarse = Afuchuansuca. l. acâiquansuca.

Secreto guardar = Zequy hycas vacaianzinga.
Lematización[3]
38.

S.

  1. Saber = Zemucansuca. Suelen decir, ch[a]oc[a]ogue, si se_ mac[o]oa[4] , sabes?
  2. Saber el manjar = Zequyxcaque chogue. / Saber mal = Zequyxcac a-
    chuenza. l. Zequyxcaca haicague.
  3. Sabrosa cosa = Amuyentan mague. l. Amuysyn mague, l. [a]hien[5] mague,
    l. achuen mague.
  4. Sacar = vaque bzasqua. l. vaque zemasqua. l. vaque btasqua. l. vaque
    zemisqua. este ultim.o es de cosas q.e se doblan y desdoblan, como mantas. &c.
  5. Sacar niguas = muyza vaque bzasqua. l. muyza Zepquasqua.
  6. Sacudir = Zebtytysuca.
  7. Sal = Nygua. Salar = Nygua ys zebiasqua.
  8. Salir = vaque zansuca.
  9. Salir muchas cosas = vaque agusqua. imp.o vac ag[u]u.
  10. Salir el pajaro del huebo = supquague. v.ga aumsuca.
  11. Salir el sol = Suazguan amisqua. l. vaca zasqua.
  12. Saliva = quyhyza.
  13. Salpicar idem quod[6] saltar.
  14. Saltar = guatezansuca. l. guatebchahansuca. neutros
  15. Saltear = isapquagosqua.
  16. Salteamiento = sapquago _ sapquaguesca.
  17. Salvar de peligro = Zehiuhyzysuca.
  18. Salvarse ó escapar de peligro = Zehuihyzynsuca.
  19. Sangrar = Zebquihisqua.

Additio.

  1. Sufrir, refrenarse = Zepuyquy zecahamesuca. l. vmsbtasqua.
    l. Zepuyquy abgysqua. l. achichy. l. achichahan bcaquyabgysisyne.
  2. Sajar = ybazebgahazysuca.
  3. Sanar á otro = zebchucosuca.
  4. Sanar = ichuensuca.
  5. Sangre = yba.
  6. Sapo = iba.
  7. Sarna = iza. _ Sarnoso. = izaquyn.
  8. Sarna tener asi = izachaanamnyquy. l. chahacami. Zizansuca,
    mizansuca, aizansuca. &c.
  9. Sarna menudita = fuza. l. Juize.
  10. Saya de Yndia = fuchaguan.
  11. Secar = Zemuchuasuca.
  12. Secar al humo = ies. l. ieque zebxiquysuca. imp. xicu, maxicua.
  13. Secarse = Afuchuansuca. l. acâiquansuca.
  14. Secreto guardar = Zequy hycas vacaianzinga.


Referencias

  1. Aunque transcribimos esta palabra tal cual aparece en este manuscrito, creemos que la palabra debió haber sido Aienmague.
  2. Traducción del latín: "El mismo que".
  3. Realizada manualmente por Diego F. Gómez.
  4. Creemos que lo correcto debió haber sido mocoa.
  5. Creemos que lo correcto debió haber sido ahien.
  6. Traducción del latín: "El mismo que".
  7. Fotografía original en la Real Biblioteca de Palacio.