De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
 
(No se muestran 15 ediciones intermedias de 2 usuarios)
Línea 3: Línea 3:
 
|anterior = fol 80v
 
|anterior = fol 80v
 
|siguiente = fol 81v
 
|siguiente = fol 81v
|foto = Manuscrito_158_BNC_vocabulario_-_fol_81r.jpg
+
|foto = Manuscrito_158_BNC_Vocabulario_-_fol_81r.jpg
|morfo =
+
|morfo_d =  
  
# [[-k|c]] [[a-|a]][[gaskua|ga]]
+
{{der|81}}
# [[z-|Ze]][[gaskua|gasqua]]
+
# '''[[-c|c]] [[a-|a]][[-b|b]][[gasqua|ga]]''' &#61;<br>
# [[muyska|muysca]] [[cho|cho]][[-k|c]] [[z-|ze]][[gaskua|gasqua]]
+
# Haçerse una coʃa  produçírse  engendrarse &#61;  '''[[z-|ze]][[gasqua|ga]][[-squa|squa]]''' <br>
# [[kyba|Quyb]][[oke|uque]][[-z|z]] [[b-|b]][[kyskua|quysqua]] - [[upkua|upqua]] [[muyhyzy|muy hyzy]][[oke|oque]][[-z|z]] [[b-|b]][[kyskua|quysqua]]
+
# Hazerse una coʃa otra o hazerse tal  Como  hazerse buen <br> hombre &#61; '''[[muysca]] [[cho]][[-c|c]] [[z-|ze]][[gasqua|ga]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>
# [[sua|Sua]][[-z|z]] [[a-|a]][[kynsuka|quynsuca]]
+
# Hazer del dormído &#61;  '''[[quyba|quyb]] [[uque]][[-z|z]] [[-b|b]][[quysqua|quy]][[-squa|squa]]'''. hazer <br> del çíego. '''[[upqua]] [[muyhyzy]] [[oque]][[-z|z]] [[-b|b]][[quysqua|quy]][[-squa|squa]]''',  y asi se diʃe <br> En todas las demas materias <br>
#  
+
# Hazer ʃol &#61;  '''[[sua]][[-z|z]] [[a-|a]][[quynsuca|quy]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
#  
+
# Hazia, prepoçísíon &#61;  '''[[husa]]''' &#61;<br>
#  
+
# He aqui &#61; '''[[ze(2)|ze]]''', {{lat|L,}} '''[[ze(2)|ze]][[-ca|ca]]''' &#61;<br>
#  
+
# Heder &#61;  '''[[a-|a]][[fupquansuca|fupqua]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
#  
+
# Hedíondo &#61; '''[[a-|a]][[fupqua]][[-n|n]] [[ma-|ma]][[gue]]''' &#61;<br>
#  
+
# Hedíondo por la suçíedad y sudor &#61;  '''[[a-|a]][[muysua(2)|muysua]][[-n|n]] [[ma-|ma]][[gue]]''' <br>
#  
+
# Heder assí &#61;  '''[[muysua(2)|muysua]]''' &#61;<br>
#  
+
# Hedíondo  asqueroʃo &#61;  '''[[a-|a]][[chahachy]][[-n|n]] [[ma-|ma]][[gue]]''' &#61;<br>
#  
+
# Henbra &#61;  '''[[fuhucha]]''' &#61;<br>
#  
+
# Henchir &#61;  '''[[ie(4)|ie]][[-s|s]] [[-b|b]][[zasqua|za]][[-squa|squa]]''', {{lat|l,}} '''[[ie(4)|ie]][[-s|s]] [[-m|m]][[nysqua|ny]][[-squa|squa]]''', {{lat|L,}} '''[[ie(4)|ie]][[-s|s]] [[-b|b]][[quysqua|quy]][[-squa|squa]]''', <br> {{lat|L,}} '''[[ieta|yeta]][[-n|n]] [[-b|b]][[zasqua|za]][[-squa|squa]]''', {{lat|L,}} '''[[ieta|yeta]][[-n|n]] [[m-|m]][[nysqua|ny]][[-squa|squa]]''', {{lat|l,}} '''[[ieta|yeta]][[-n|n]] [[-b|b]][[quysqua|quy]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>
#  
+
# Henchírse &#61;  '''[[ie(4)|ie]][[-s|s]] [[a-|a]][[zasqua|za]][[-squa|squa]]''', {{lat|l,}} '''[[ie(4)|ie]][[-s|s]] [[a-|a]][[nysqua|ny]][[-squa|squa]]''', {{lat|l,}} '''[[ie(4)|ie]][[-s|s]] [[a-|a]][[quynsuca|quy]][[-n(2)|n]][[-suca|su'''{{an1|-}}<br>'''ca]]''', {{lat|l,}} '''[[ieta|yeta]][[-n|n]] [[a-|a]][[zasqua|za]][[-squa|squa]]''', {{lat|l,}} '''[[ieta|yeta]][[-n|n]] [[a-|a]][[nysqua|ny]][[-squa|squa]]''', {{lat|l,}} '''[[ieta|yeta]][[-n|n]] [[a-|a]][[quynsuca|quy]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]''', <br>
# [[uia|Guia]]
+
# Hendedura &#61; '''[[a-|a]][[tosqua|toc]][[-a|a]]''', {{lat|L,}} '''[[yc]] [[a-|a]][[tosqua|toc]][[-a|a]]''' &#61;<br>
# [[kuhuba|Cuhuba]]
+
# Hender &#61;  '''[[-b|b]][[tosqua|to]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>
# [[uia|Guia]][[-s|s]] [[kuhuba|cuhuba]][[-sa|sa]]
+
# Henderʃe &#61;  '''[[a-|a]][[tosqua|to]][[-squa|squa]]''', {{lat|l,}} '''[[yc]] [[a-|a]][[tosqua|to]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>
# [[nyky|Nyquy]] - [[pkyhyta|pquyhyta]]
+
# Herír &#61;  '''[[-b|b]][[tyhypquasuca|tyhypqua]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
 +
# Hermano major &#61;  '''[[guia]]''' &#61;<br>
 +
# Hermano menor &#61;  '''[[cuhuba]]''' &#61;<br>
 +
# Hermanos major y menor &#61;  '''[[guia]][[-s|s]] [[cuhuba|cùhuba]][[-sa|sa]]''' &#61;<br>
 +
# Hermano respecto de la hermana &#61;  '''[[nyquy]]''', {{lat|l,}} '''[[pquyhyta]]''' <br>
 +
{{der|Hermana}}
  
  
Línea 45: Línea 50:
 
Henbra. '''Fuhucha'''.<br>
 
Henbra. '''Fuhucha'''.<br>
 
Henchir. '''Ies bzasqua''' [o] '''ies mnysqua''' [o] '''ies bquysqua''' [o] '''yetan azasqua''' [o] '''yetan anysqua''' [o] '''yetan bquysqua'''.<br>
 
Henchir. '''Ies bzasqua''' [o] '''ies mnysqua''' [o] '''ies bquysqua''' [o] '''yetan azasqua''' [o] '''yetan anysqua''' [o] '''yetan bquysqua'''.<br>
Henchirse. '''Ies azasqua''' [o] '''ies anysqua''' [o] '''ies aquynsuca''' [o] '''yc tan azasqua''' [o] '''yetan anysqua''' [o] '''yetan aquynsuca'''.<br>
+
Henchirse. '''Ies azasqua''' [o] '''ies anysqua''' [o] '''ies aquynsuca''' [o] '''yetan azasqua''' [o] '''yetan anysqua''' [o] '''yetan aquynsuca'''.<br>
 
Hendedura. '''Atoca''' [o] '''ycatoca'''.<br>
 
Hendedura. '''Atoca''' [o] '''ycatoca'''.<br>
 
Hender. '''Btosqua'''.<br>
 
Hender. '''Btosqua'''.<br>
Henderse. '''Atosqua''' [o] '''ye atosqua'''.<br>
+
Henderse. '''Atosqua''' [o] '''yc atosqua'''.<br>
 
Herir. '''Btyhypquasuca'''.<br>
 
Herir. '''Btyhypquasuca'''.<br>
 
Hermano major. '''Guia'''.<br>
 
Hermano major. '''Guia'''.<br>

Revisión actual del 09:08 26 mar 2024

Lematización[1]
81
  1. c abga =
  2. Haçerse una coʃa produçírse engendrarse = zegasqua
  3. Hazerse una coʃa otra o hazerse tal Como hazerse buen
    hombre = muysca choc zegasqua =
  4. Hazer del dormído = quyb uquez bquysqua. hazer
    del çíego. upqua muyhyzy oquez bquysqua, y asi se diʃe
    En todas las demas materias
  5. Hazer ʃol = suaz aquynsuca =
  6. Hazia, prepoçísíon = husa =
  7. He aqui = ze, L, zeca =
  8. Heder = afupquansuca =
  9. Hedíondo = afupquan mague =
  10. Hedíondo por la suçíedad y sudor = amuysuan mague
  11. Heder assí = muysua =
  12. Hedíondo asqueroʃo = achahachyn mague =
  13. Henbra = fuhucha =
  14. Henchir = ies bzasqua, l, ies mnysqua, L, ies bquysqua,
    L, yetan bzasqua, L, yetan mnysqua, l, yetan bquysqua =
  15. Henchírse = ies azasqua, l, ies anysqua, l, ies aquynsu[-]
    ca
    , l, yetan azasqua, l, yetan anysqua, l, yetan aquynsuca,
  16. Hendedura = atoca, L, yc atoca =
  17. Hender = btosqua =
  18. Henderʃe = atosqua, l, yc atosqua =
  19. Herír = btyhypquasuca =
  20. Hermano major = guia =
  21. Hermano menor = cuhuba =
  22. Hermanos major y menor = guias cùhubasa =
  23. Hermano respecto de la hermana = nyquy, l, pquyhyta
Hermana
Fotografía[2]
Manuscrito 158 BNC Vocabulario - fol 81r.jpg

Referencias

  1. Lematización realizada manualmente por Diego F. Gómez, usando como base a Gómez & Torres. Transcripción Raro Manuscrito 158 BNC. ICANH. 2014. Esta lematización se realizó gracias al apoyo del Instituto Colombiano de Antropología e Historia.
  2. Fotografía tomada del R.M. 158 de la Biblioteca Nacional de Colombia, gracias a la colaboración de su Coordinador de Colecciones y Servicios.