De Muysc cubun - Lengua Muisca

m
 
(No se muestran 26 ediciones intermedias de 2 usuarios)
Línea 1: Línea 1:
{{trascripcion
+
{{trascripcion_158
|fuente = Manuscrito 158 BNC
 
 
|seccion = Vocabulario
 
|seccion = Vocabulario
|anterior = fol. 80v.
+
|anterior = fol 80v
|siguiente = fol. 81v.
+
|siguiente = fol 81v
|foto = Manuscrito_158_BNC_vocabulario_-_fol_81r.jpg
+
|foto = Manuscrito_158_BNC_Vocabulario_-_fol_81r.jpg
|texto =
+
|morfo_d =  
  
'''Haçerse una cosa, produçirse, engendrarse'''. Zegasqua.
+
{{der|81}}
 +
# '''[[-c|c]] [[a-|a]][[-b|b]][[gasqua|ga]]''' &#61;<br>
 +
# Haçerse una coʃa  produçírse  engendrarse &#61;  '''[[z-|ze]][[gasqua|ga]][[-squa|squa]]''' <br>
 +
# Hazerse una coʃa otra o hazerse tal  Como  hazerse buen <br> hombre &#61; '''[[muysca]] [[cho]][[-c|c]] [[z-|ze]][[gasqua|ga]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>
 +
# Hazer del dormído &#61;  '''[[quyba|quyb]] [[uque]][[-z|z]] [[-b|b]][[quysqua|quy]][[-squa|squa]]'''. hazer <br> del çíego. '''[[upqua]] [[muyhyzy]] [[oque]][[-z|z]] [[-b|b]][[quysqua|quy]][[-squa|squa]]''',  y asi se diʃe <br> En todas las demas materias <br>
 +
# Hazer ʃol &#61;  '''[[sua]][[-z|z]] [[a-|a]][[quynsuca|quy]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
 +
# Hazia, prepoçísíon &#61;  '''[[husa]]''' &#61;<br>
 +
# He aqui &#61; '''[[ze(2)|ze]]''', {{lat|L,}} '''[[ze(2)|ze]][[-ca|ca]]''' &#61;<br>
 +
# Heder &#61;  '''[[a-|a]][[fupquansuca|fupqua]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
 +
# Hedíondo &#61; '''[[a-|a]][[fupqua]][[-n|n]] [[ma-|ma]][[gue]]''' &#61;<br>
 +
# Hedíondo por la suçíedad y sudor &#61;  '''[[a-|a]][[muysua(2)|muysua]][[-n|n]] [[ma-|ma]][[gue]]''' <br>
 +
# Heder assí &#61;  '''[[muysua(2)|muysua]]''' &#61;<br>
 +
# Hedíondo  asqueroʃo &#61;  '''[[a-|a]][[chahachy]][[-n|n]] [[ma-|ma]][[gue]]''' &#61;<br>
 +
# Henbra &#61;  '''[[fuhucha]]''' &#61;<br>
 +
# Henchir &#61;  '''[[ie(4)|ie]][[-s|s]] [[-b|b]][[zasqua|za]][[-squa|squa]]''', {{lat|l,}} '''[[ie(4)|ie]][[-s|s]] [[-m|m]][[nysqua|ny]][[-squa|squa]]''', {{lat|L,}} '''[[ie(4)|ie]][[-s|s]] [[-b|b]][[quysqua|quy]][[-squa|squa]]''', <br> {{lat|L,}} '''[[ieta|yeta]][[-n|n]] [[-b|b]][[zasqua|za]][[-squa|squa]]''', {{lat|L,}} '''[[ieta|yeta]][[-n|n]] [[m-|m]][[nysqua|ny]][[-squa|squa]]''', {{lat|l,}} '''[[ieta|yeta]][[-n|n]] [[-b|b]][[quysqua|quy]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>
 +
# Henchírse &#61;  '''[[ie(4)|ie]][[-s|s]] [[a-|a]][[zasqua|za]][[-squa|squa]]''', {{lat|l,}} '''[[ie(4)|ie]][[-s|s]] [[a-|a]][[nysqua|ny]][[-squa|squa]]''', {{lat|l,}} '''[[ie(4)|ie]][[-s|s]] [[a-|a]][[quynsuca|quy]][[-n(2)|n]][[-suca|su'''{{an1|-}}<br>'''ca]]''', {{lat|l,}} '''[[ieta|yeta]][[-n|n]] [[a-|a]][[zasqua|za]][[-squa|squa]]''', {{lat|l,}} '''[[ieta|yeta]][[-n|n]] [[a-|a]][[nysqua|ny]][[-squa|squa]]''', {{lat|l,}} '''[[ieta|yeta]][[-n|n]] [[a-|a]][[quynsuca|quy]][[-n(2)|n]][[-suca|suca]]''', <br>
 +
# Hendedura &#61; '''[[a-|a]][[tosqua|toc]][[-a|a]]''', {{lat|L,}} '''[[yc]] [[a-|a]][[tosqua|toc]][[-a|a]]''' &#61;<br>
 +
# Hender &#61;  '''[[-b|b]][[tosqua|to]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>
 +
# Henderʃe &#61;  '''[[a-|a]][[tosqua|to]][[-squa|squa]]''', {{lat|l,}} '''[[yc]] [[a-|a]][[tosqua|to]][[-squa|squa]]''' &#61;<br>
 +
# Herír &#61;  '''[[-b|b]][[tyhypquasuca|tyhypqua]][[-suca|suca]]''' &#61;<br>
 +
# Hermano major &#61;  '''[[guia]]''' &#61;<br>
 +
# Hermano menor &#61;  '''[[cuhuba]]''' &#61;<br>
 +
# Hermanos major y menor &#61;  '''[[guia]][[-s|s]] [[cuhuba|cùhuba]][[-sa|sa]]''' &#61;<br>
 +
# Hermano respecto de la hermana &#61;  '''[[nyquy]]''', {{lat|l,}} '''[[pquyhyta]]''' <br>
 +
{{der|Hermana}}
  
'''Hazerse una cosa otra, hazerse tal; como, hazerse buen hombre''', muysca choc zegasqua.
 
  
'''Hazer del dormido'''. Quybuquez bquysqua. '''Hazer del çiego''', upqua muy hyzyoquez bquysqua; y asi se dise en todas las demás materias.
+
|texto =
 
 
'''Hazer sol'''. Suaz aquynsuca.
 
 
 
'''Hazia'''. Prepoçisión. Husa.
 
 
 
'''He aquí'''. Ze [o] zeca.
 
 
 
'''Heder'''. Afupquansuca.
 
 
 
'''Hediondo'''. Afupquan mague.
 
 
 
'''Hediondo por la suçiedad y sudor'''. Amuysuan mague.
 
 
 
'''Heder assí'''. Muysua.
 
 
 
'''Hediondo, asqueroso'''. Achahachyn mague.
 
 
 
'''Henbra'''. Fuhucha.
 
 
 
'''Henchir'''. les bzasqua [o] ies mnysqua [o] ies bquysqua [o] yetan azasqua [o] yetan anysqua [o] yetan bquysqua.
 
 
 
'''Henchirse'''. les azasqua [o] ies anysqua [o] ies aquynsuca [o] yc tan azasqua [o] yetan anysqua [o] yetan aquynsuca.
 
 
 
'''Hendedura'''. Atoca [o] ycatoca.
 
 
 
'''Hender'''. Btosqua.
 
'''Henderse'''. Atosqua [o] ye atosqua.
 
 
 
'''Herir'''. Btyhypquasuca.
 
 
 
'''Hermano major'''. Guia.
 
 
 
'''Hermano menor'''. Cuhuba.
 
 
 
'''Hermanos major y menor'''. Guias cuhubasa.
 
  
'''Hermano respecto de la hermana'''. Nyquy [o] pquyhyta.
+
{{der|81}}
 +
'''c abga'''.<br>
 +
Haçerse una cosa, produçirse, engendrarse. '''Zegasqua'''.<br>
 +
Hazerse una cosa otra, hazerse tal; como, hazerse buen hombre, '''muysca choc zegasqua'''.<br>
 +
Hazer del dormido. '''Quybuquez bquysqua'''. Hazer del çiego, '''upqua muy hyzyoquez bquysqua'''; y asi se dise en todas las demás materias.<br>
 +
Hazer sol. '''Suaz aquynsuca'''.<br>
 +
Hazia. Prepoçisión. '''Husa'''.<br>
 +
He aquí. '''Ze''' [o] '''zeca'''.<br>
 +
Heder. '''Afupquansuca'''.<br>
 +
Hediondo. '''Afupquan mague'''.<br>
 +
Hediondo por la suçiedad y sudor. '''Amuysuan mague'''.<br>
 +
Heder assí. '''Muysua'''.<br>
 +
Hediondo, asqueroso. '''Achahachyn mague'''.<br>
 +
Henbra. '''Fuhucha'''.<br>
 +
Henchir. '''Ies bzasqua''' [o] '''ies mnysqua''' [o] '''ies bquysqua''' [o] '''yetan azasqua''' [o] '''yetan anysqua''' [o] '''yetan bquysqua'''.<br>
 +
Henchirse. '''Ies azasqua''' [o] '''ies anysqua''' [o] '''ies aquynsuca''' [o] '''yetan azasqua''' [o] '''yetan anysqua''' [o] '''yetan aquynsuca'''.<br>
 +
Hendedura. '''Atoca''' [o] '''ycatoca'''.<br>
 +
Hender. '''Btosqua'''.<br>
 +
Henderse. '''Atosqua''' [o] '''yc atosqua'''.<br>
 +
Herir. '''Btyhypquasuca'''.<br>
 +
Hermano major. '''Guia'''.<br>
 +
Hermano menor. '''Cuhuba'''.<br>
 +
Hermanos major y menor. '''Guias cuhubasa'''.<br>
 +
Hermano respecto de la hermana. '''Nyquy''' [o] '''pquyhyta'''.<br>
  
 
}}
 
}}

Revisión actual del 09:08 26 mar 2024

Lematización[1]
81
  1. c abga =
  2. Haçerse una coʃa produçírse engendrarse = zegasqua
  3. Hazerse una coʃa otra o hazerse tal Como hazerse buen
    hombre = muysca choc zegasqua =
  4. Hazer del dormído = quyb uquez bquysqua. hazer
    del çíego. upqua muyhyzy oquez bquysqua, y asi se diʃe
    En todas las demas materias
  5. Hazer ʃol = suaz aquynsuca =
  6. Hazia, prepoçísíon = husa =
  7. He aqui = ze, L, zeca =
  8. Heder = afupquansuca =
  9. Hedíondo = afupquan mague =
  10. Hedíondo por la suçíedad y sudor = amuysuan mague
  11. Heder assí = muysua =
  12. Hedíondo asqueroʃo = achahachyn mague =
  13. Henbra = fuhucha =
  14. Henchir = ies bzasqua, l, ies mnysqua, L, ies bquysqua,
    L, yetan bzasqua, L, yetan mnysqua, l, yetan bquysqua =
  15. Henchírse = ies azasqua, l, ies anysqua, l, ies aquynsu[-]
    ca
    , l, yetan azasqua, l, yetan anysqua, l, yetan aquynsuca,
  16. Hendedura = atoca, L, yc atoca =
  17. Hender = btosqua =
  18. Henderʃe = atosqua, l, yc atosqua =
  19. Herír = btyhypquasuca =
  20. Hermano major = guia =
  21. Hermano menor = cuhuba =
  22. Hermanos major y menor = guias cùhubasa =
  23. Hermano respecto de la hermana = nyquy, l, pquyhyta
Hermana
Fotografía[2]
Manuscrito 158 BNC Vocabulario - fol 81r.jpg

Referencias

  1. Lematización realizada manualmente por Diego F. Gómez, usando como base a Gómez & Torres. Transcripción Raro Manuscrito 158 BNC. ICANH. 2014. Esta lematización se realizó gracias al apoyo del Instituto Colombiano de Antropología e Historia.
  2. Fotografía tomada del R.M. 158 de la Biblioteca Nacional de Colombia, gracias a la colaboración de su Coordinador de Colecciones y Servicios.