De Muysc cubun - Lengua Muisca
m |
m |
||
Línea 4: | Línea 4: | ||
|siguiente = fol III r | |siguiente = fol III r | ||
|foto = Gramatica Lugo II v.jpg | |foto = Gramatica Lugo II v.jpg | ||
− | | | + | |morfo_d = |
<center><h3>SONETO.<ref>Este análisis morfológico se basa en el realizado por Nicholas Ostler pero discrepa en la interpretación de algunos lexemas. Para mayor información ver '''Nicholas Ostler'''. "Fray Bernardo de Lugo: Two Sonnets in Muisca."</ref></h3></center> | <center><h3>SONETO.<ref>Este análisis morfológico se basa en el realizado por Nicholas Ostler pero discrepa en la interpretación de algunos lexemas. Para mayor información ver '''Nicholas Ostler'''. "Fray Bernardo de Lugo: Two Sonnets in Muisca."</ref></h3></center> | ||
Línea 13: | Línea 13: | ||
<!-- OJO: Revisar bien. Mezcla análisis antiguo con reciente --> | <!-- OJO: Revisar bien. Mezcla análisis antiguo con reciente --> | ||
− | # {{morfo|[[muysca|Mvɣſca]] [[micâta]] [[cubun]] [[cħo]][[-qɣ|qɣ]] [[ucansuca|vca]][[-sûca|ſûca]]| | + | # {{morfo|'''[[muysca|Mvɣſca]] [[micâta]] [[cubun]] [[cħo]][[-qɣ|qɣ]] [[ucansuca|vca]][[-sûca|ſûca]]''' | |
− | Una persona distinta que sabe bien la lengua}} | + | 1. La persona que sabe bien una lengua distinta. |
+ | 2. Una persona distinta que sabe bien la lengua.}} | ||
# {{morfo|[[hiaqû|Hiaqû]] [[m-|n]][[han|hân]] {{cam1|[[cħi-|cħi]][[cħuasuca|cħira]][[-nɣnga|nɣnga]]|cħicħuanɣnga}}, [[huc|hoc]] [[a-|â]][[-b|b]][[gasqua|ga]][[nân]]| | # {{morfo|[[hiaqû|Hiaqû]] [[m-|n]][[han|hân]] {{cam1|[[cħi-|cħi]][[cħuasuca|cħira]][[-nɣnga|nɣnga]]|cħicħuanɣnga}}, [[huc|hoc]] [[a-|â]][[-b|b]][[gasqua|ga]][[nân]]| | ||
− | Si la enseña, cómo la aprenderemos? }} | + | 1. Si la enseña, cómo la aprenderemos? }} |
− | # {{morfo| | + | # {{morfo|[[libro|Libro]][[-s|s]], [[cubun]] [[ɣn]] [[ucansuca|uca]][[-n(2)|n]] [[ɣnga]], [[a-|a]][[-b|b]] [[chihisqua|chihiquɣ]][[nân]],| |
− | Si la | + | 1. Si escribe por libro y el que conoce allí la lengua |
− | # {{morfo|[[a-|A]][[ | + | 2. Si la escribe y conoce la lengua de los libros}} |
+ | # {{morfo|[[a-|A]][[puɣqɣ]] [[chiê]] [[ʒh]] [[a-|a]][[guene|guenɣ]] [[yqɣ]] [[a-|a]][[-n-|n]][[usqua(2)|gu]][[-sûca|ſûca]]| | ||
Dice a aquel tiene entendimiento.}}<br><br> | Dice a aquel tiene entendimiento.}}<br><br> | ||
− | # {{morfo|[[ɣngâ]] [[ | + | # {{morfo|[[ɣngâ]] [[xis]] [[chi-|chi]][[cubun]] [[ɣqɣ]] [[vmʒhansûca]]| |
− | y oscurece esta, nuestra lengua}} | + | y oscurece esta, nuestra lengua| |
+ | 1. Y esta lengua nuestra | ||
+ | }} | ||
# {{morfo|[[m-|Vm]][[pquyquy|puɣqɣ]] [[chie(2)|chie]][[-z|ʒhɣ]] [[hysca|hɣſquî]] [[nza|ɣnʒha]][[-sasan|ſasân]]}} | # {{morfo|[[m-|Vm]][[pquyquy|puɣqɣ]] [[chie(2)|chie]][[-z|ʒhɣ]] [[hysca|hɣſquî]] [[nza|ɣnʒha]][[-sasan|ſasân]]}} | ||
# {{morfo|[[muyia|Muɣya]][[-s|s]] [[a-|a]][[gasqua|gaʒhînga]], [[nga(2)|ɣnga]] [[ys|yſ]][[quihicha|qhicħa]][[-n|n]]}} | # {{morfo|[[muyia|Muɣya]][[-s|s]] [[a-|a]][[gasqua|gaʒhînga]], [[nga(2)|ɣnga]] [[ys|yſ]][[quihicha|qhicħa]][[-n|n]]}} | ||
Línea 29: | Línea 33: | ||
# [[ipkua(2)|Ipqua]] [[bohoza|bhoʒa]] [[nua|noa]][[-be|bê]] [[vm-|vm]][[chie(2)|chiê]] [[chi-|chi]][[-b|b]] [[quysqua|qɣngâ]] | # [[ipkua(2)|Ipqua]] [[bohoza|bhoʒa]] [[nua|noa]][[-be|bê]] [[vm-|vm]][[chie(2)|chiê]] [[chi-|chi]][[-b|b]] [[quysqua|qɣngâ]] | ||
# [[cone|Con]] [[muysca|Muɣſca]] [[atabe|atabê]] [[vm-|vm]][[quysqua|qɣ]] [[ie|yê]] [[a-|a]][[misqua|miʒhinga]].<br><br> | # [[cone|Con]] [[muysca|Muɣſca]] [[atabe|atabê]] [[vm-|vm]][[quysqua|qɣ]] [[ie|yê]] [[a-|a]][[misqua|miʒhinga]].<br><br> | ||
− | # {{morfo|[[nga(2)|ɣnga]] [[xis]] [[qɣca]][[-ca|câ]] [[vm-|vm]][[guɣ]] [[nhocân]]| }} ; | + | # {{morfo|[[nga(2)|ɣnga]] [[xis]] [[qɣca]][[-ca|câ]] [[vm-|vm]][[bguɣsqua|guɣ]] [[nhocân]]| |
− | # {{morfo|'''[[muɣscà|Muɣſcà]] [[um-|vm]][[guɣ]] [[ypqua|ɣpqua]][[-na|nâ]] [[xhi]][[-c|c]] [[a-|â]][[-g|g]][[usqua(2)|u]][[-ngâ|ngâ]]''',| La gente, **en el lugar de tu casa**, después, así dirá. }} | + | 1. y aunque mueras en esta tierra}} ; |
− | # {{morfo|'''[[um-|Vm]][[hɣca]] Bernardo {{cam1|[[ubûqɣ|vqûqɣ]]|ubûqɣ}} [[a-|a]][[bhâqɣnsûca|bhâqɣ]][[-n(3)|n]]'''-<br>'''[[-ʒhî|ʒhî]][[-nga|nga]]'''.| Tu nombre, Bernardo, | + | # {{morfo|'''[[muɣscà|Muɣſcà]] [[um-|vm]][[bguɣsqua|guɣ]] [[ypqua|ɣpqua]][[-na|nâ]] [[xhi]][[-c|c]] [[a-|â]][[-g|g]][[usqua(2)|u]][[-ngâ|ngâ]]''',| |
+ | 1. La gente, después de tu muerte, dirá de este modo. | ||
+ | OJO: Ver la otra forma de escribir el verbo morir por Lugo en 122 r. | ||
+ | 2. La gente, **en el lugar de tu casa**, después, así dirá. }} | ||
+ | # {{morfo|'''[[um-|Vm]][[hɣca]] Bernardo {{cam1|[[ubûqɣ|vqûqɣ]]|ubûqɣ}} [[a-|a]][[bhâqɣnsûca|bhâqɣ]][[-n(3)|n]]'''-<br>'''[[-ʒhî|ʒhî]][[-nga|nga]]'''.| Tu nombre, Bernardo, jamás será olvidado. }} | ||
|texto = | |texto = |
Revisión del 18:16 25 ene 2023
Descarga e instala la fuente "Lucida Console Muysccubun" para visualizar corretamente el contenido de la Gramática de Lugo
SONETO.[1]
Mvɣſca micâta cubun cħoqɣ vca-
ſûca,
Hiaqûnhân cħicħiranɣnga, hocâbga-
nân,
Libros, cubun ɣn vcanɣnga, ab chihi-
qɣnân,
Apuɣqɣ chiê ʒhaguenɣ ɣqɣ anguſûca
ɣngâ xis chicubun ɣqɣ vmʒhansûca
Vmpuɣqɣ chieʒhɣ hɣſquî ɣnʒhaſasân
Muɣyas agaʒhînga, ɣnga ɣſqhicħan
ʒgaqɣ ſuâſâ mabiê ɣqɣ vmſunſûcà.
Arte ɣnchicħicħua nɣnga yê vmqɣ
nân,
Ipqua bhoʒa noabê vmchiê chibqɣngâ
Con Muɣſca atabè vmqɣ yê amiʒhin-
ga.
ɣnga xis qɣcacâ vmguɣ nhocân;
Muɣſcà vmguɣ ɣpquanâ xhicâ gungâ,
Vmhɣca Bernardo vqûqɣ abhâqɣn-
Lematización[2]
SONETO.[3]
- Mvɣſca micâta cubun cħoqɣ vcaſûca
- Hiaqû nhân cħicħiranɣnga[4] , hoc âbganân
- Libros, cubun ɣn ucan ɣnga, ab chihiquɣnân,
- Apuɣqɣ chiê ʒh aguenɣ yqɣ anguſûca
- ɣngâ xis chicubun ɣqɣ vmʒhansûca
- Vmpuɣqɣ chieʒhɣ hɣſquî ɣnʒhaſasân
- Muɣyas agaʒhînga, ɣnga yſqhicħan
- ʒgaqy ſuâſâ mabiê yqɣ vmſunſûcà.
- Arte ɣnchicħicħua nɣnga yê vmqynân,
- Ipqua bhoʒa noabê vmchiê chib qɣngâ
- Con Muɣſca atabê vmqɣ yê amiʒhinga.
- ɣnga xis qɣcacâ vmguɣ nhocân ;
- Muɣſcà vmguɣ ɣpquanâ xhic âgungâ,
- Vmhɣca Bernardo vqûqɣ[5] abhâqɣn-
ʒhînga.
Fotografía[6]
Referencias
- ↑ Nicholas Ostler analiza este y el siguiente soneto en un artículo titulado Fray Bernardo de Lugo: Two Sonnets in Muisca. En él, Ostler evidencia la existencia de erratas y las corrige según su interpretación, adicionalmente realiza un análisis morfológico de los dos sonetos y traduce su contenido al inglés.
- ↑ Lematización morfológica realizada manualmente por Diego F. Gómez, usando como base a Gómez et Al. Transcripción Gramática de Lugo.
- ↑ Este análisis morfológico se basa en el realizado por Nicholas Ostler pero discrepa en la interpretación de algunos lexemas. Para mayor información ver Nicholas Ostler. "Fray Bernardo de Lugo: Two Sonnets in Muisca."
- ↑ Creemos que lo correcto debió haber sido cħicħuanɣnga.
- ↑ Creemos que lo correcto debió haber sido ubûqɣ.
- ↑ Fotografía tomada de Fray Bernardo de Lugo. Gramatica en la Lengva General del Nvevo Reyno, llamada Mosca. Volumen de la Biblioteca Luis Ángel Arango, volumen del Instituto Caro y Cuervo (Gramática de Pasca), volumen de la Biblioteca Pública de Nueva York y facsímil del volumen de la Universidad del Rosario. Bogotá Colombia. 2004. Digitalizado por Jorge Yopasá Cárdenas.